Niepodległa Rzeczpospolita, po bez mała trzech miesiącach wolności, znów musiała walczyć. Wróg znów przyszedł ze wschodu, Polska miała być tylko przeszkodą na drodze do podboju Europy. Dopiero sierpniowy „Cud nad Wisłą” przerwał straszliwy rozlew czerwonych wojsk.

Po kapitulacji Niemiec w 1918 r. rząd radziecki rozpoczął operację zbrojną o kryptonimie „Wisła”. W jej wyniku wojska miały wesprzeć siły rewolucyjne ogarniające po zakończeniu I wojny światowej Europę Środkową. Pochód wojsk radzieckich w pierwszej kolejności skierował się przeciw niepodległym republikom Białorusi i Litwy, w styczniu 1919 r. zajęły one Wilno i Kowno.

W lutym bolszewicy ogłosili powstanie powstanie socjalistycznej republiki rad Litwy i Białorusi. Jedynie ludność polska przeciwstawiała się Armii Radzieckiej poprzez organizowanie oddziałów samoobrony.

Wojna polsko-bolszewicka rozpoczęła się od pierwszych starć 14 lutego 1919 r. pod Mostami nad Niemnem i pod Maniewiczami na Wołyniu. W kwietniu Naczelnik Państwa Józef Piłsudski zarządził natarcie na Wilno, w wyniku którego po kilku dniach wojsko polskie pod dowództwem gen. Edwarda Rydza-Śmigłego wyrzuciło bolszewików z miasta.

Od połowy maja do połowy lipca linia frontu ustabilizowała się. W wyniku kolejnych działań wojsk polskich zajęto Wileńszczyznę, Mińszczyznę, Polesie i Podole. We wrześniu front zatrzymał się na linii Dźwiny, Berezyny, przez Polesie i Wołyń, Zbruczem do granicy rumuńskiej.

Od października do grudnia 1919 r. trwały pertraktacje pokojowe z bolszewikami w Moskwie i w Mikaszewiczach na Polesiu.

W styczniu 1920 r. Edward Rydz-Śmigły na czele 1 i 3 Dywizji Legionów wyruszył pod Dyneburg i wspierany przez znacznie słabsze siły łotewskie zdobył miasto i przekazał je Łotwie. W okresie zimowym obie strony czyniły przygotowania do ofensywy.

W marcu Wojsko Polskie zajęło ważne dla Rosjan punkty strategiczne: Mozyrz i Kalenkowicze, co opóźniło przesunięcie wojsk radzieckich na Front Zachodni.

W kwietniu 1920 r. Piłsudski zawarł sojusz z Ukraińską Republiką Ludową atamana Semena Petlury i znając plany wroga zdecydował się na uderzenie wyprzedzające - 25 kwietnia ruszyła polska ofensywa na Ukrainie. 7 maja oddziały polskie pod dowództwem E. Rydza - Śmigłego, wspierane przez oddziały ukraińskie, zajęły Kijów.

26 maja Rosjanie rozpoczęli ofensywę na Ukrainie, 10 czerwca Wojsko Polskie zmuszone było opuścić Kijów i w ciągłych walkach wycofywało się na zachód. Klęską Polaków zakończyła się także ofensywa Rosjan rozpoczęta 4 lipca na Białorusi. W połowie sierpnia 1920 r. Armia

Czerwona dotarła do Wisły i zagroziła bezpośrednio Warszawie. W kraju wobec realnego zagrożenia powołano Radę Obrony Państwa, Rząd Obrony Narodowej i Armię Ochotniczą. Podjęte przez dyplomację zachodnią, na prośbę premiera Stanisława Grabskiego, próby mediacji nie znalazły odzewu ze strony rządu Rosji Radzieckiej, w wyniku czego jego rząd  podał się do dymisji. Na czele nowego gabinetu stanął Wincenty Witos.

Decydująca bitwa, znana powszechnie jako „bitwa warszawska”, rozegrała się od 13 do 16 sierpnia. 15 sierpnia 1920 r. w święto Wniebowzięcia NMP frontalny szturm sił bolszewickich na Warszawę został powstrzymany.

Ostateczne rozstrzygnięcie wojny nastąpiło w bitwie niemeńskiej w dniach 20-28 września, po której Sowieci nie byli już w stanie stawić Polakom oporu. Polskie oddziały dotarły do Dźwiny i zajęły Mińsk i Tarnopol.

12 października zawarto układ o zawieszeniu broni a 18 marca 1921 r. podpisano traktat pokojowy w Rydze, kończący wojnę i ustalający wschodnią granicę Polski. Bitwa warszawska przesądziła o zachowaniu niedawno zdobytej niepodległości przez Polskę oraz zapobiegła rozprzestrzenieniu się rewolucji komunistycznej na Europę Zachodnią.

Paweł Brojek


© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.