Zdałam sobie sprawę, że CRISP-Cas9 może być użyta w niebezpieczny sposób - tak nową technologię modifikacji ludzkiego DNA i tworzenia GMO skomentowała Jennifer Doudna, współtwórca technologii.

Wedle Science CRISP-Cas9 jest przełomem 2015 roku. Pozwala na rozwój broni biologicznej, ochronę upraw rolniczych a także tworzenie ludzi na zamówienie.
Chiński genetyk Xingxu Huang z Centrum Badań Modeli Zwierzęcych (MARC) na Nanjing University za pomocą CRISP-Cas9 w 2014 opracował projekt bliźniaczych małp, makaków krabożerczych. Są genetycznie podobne do człowieka. Do ich stworzenia naukowiec wykorzystał ukierunkowane mutacje genów.

Fang Zhang z Massachusetts Institute of Technology ocenił, że "to jest ważny krok. Pokazuje, że system działa". Badania na linii komórek małp wskazały, że modyfikacje kończyły się sukcesem w 10-25%. W przypadku zastosowania technologii na ludziach oznacza to, że dla uzyskania wzorca potrzeba od 75% do 90% aborcji poczętych dzieci.

Biochemik Jennifer Doudna wskazuje, że opinia publiczna jest pozbawiona wiedzy o zmianach jakie następują w światowych laboratoriach. Brak też jej zdaniem dyskusji w świecie naukowym. W 2012 opublikowała w Science tekst z Martinem Jinkiem, Krzysztofem Chylińskim, Ines Fonfarą, Michaelem H. Hauerem i Emmanuelle Charpentier.

Jednak dopiero końcem 2014 świat nauki zauważył możliwości zastosowania CRISP-Cas9.

Krzysztof Chyliński na łamach portalu BioTechnolog w 2007 zauważył, że określenie statusu człowieczeństwa embrionu ogranicza zakres działań naukowca: "Jeśli natomiast uznamy, że embrion nie jest człowiekiem, a jedynie zbiorem komórek, które dopiero w perspektywie mają możliwość dać początek życiu nowej istoty ludzkiej, możemy z nim postępować jak ze zwykłym materiałem biologicznym". Odnotowuje także: "Spór o człowieczeństwo embrionu nie jest rozstrzygalny z naukowego punktu widzenia". W ramach argumentacji odsuwa kwestie prawa naturalnego i posiłkuje się istnieniem wielu religii.

Sukces Zhanga z małpami Doudna skomentowała: "Tego typu technologia potrzebuje być zawieszona [w użyciu] do czasu szerszej dyskusji społecznej w kwestiach naukowych i etycznych dotyczących takiego użycia". Wysunęła kwestię, ile czasu potrzeba, aby ona została użyta na ludziach?

W kwietniu 2015 Junjiu Huang z uniwersytetu w Guangzhou zastosował technologię do udoskonaleń w ramach in vitro. Podczas manipulacji genami człowieka występiły niezamierzone mutacje. Zdaniem badacza, aby mogła nadawać się do zastosowania na "normalnych embrionach" potrzebuje "skuteczności zbliżonej do 100%". Nature podaje, że w Chinach są cztery zespoły zajmujące się kwestią udoskanalalenia ludzi.

Kwestię bioetyki w ramach CRISP podjęli David Baltimore, Paul Berg, Michael Botchan, Dana Carroll, Alta Charo, George Church, Jacob Corn, George Daley, Jennifer Doudna, Marsha Fenner, Henry Greely, Martin Jinek, Steven Martin, Edward Penhoet, Jennifer Puck, Samuel H. Sternberg, Jonathan Weissman, Keith Yamamoto. Nawołują do otwartej dyskusji w sprawie manipulacji genami za pomocą CRISP. Zdaniem Jennifer Doudna blokują ją osoby oraz naukowcy związani z technologią.

Dana Carroll z Uniwersytetu Utah określiła CRISP "demokratyzacją precyzyjnego użycia genów" ze względu na koszt i łatwność użycia.

Bioetyk Hank Greely z Uniwersytety Stanforda opisuje go jako proces przemysłowy stojący za produkcją Forda T. Uważa, że zmieni społeczeństwo. George Church z Uniwersytetu Harvarda ocenia: "wiele laboratoriów chce tego, co potrafi CRISP".

Grupa Addgene udostępniła 50 tys. plazmidów z genetycznym kodem dwóch podstawowych elementów technologii, co zdaniem Doudny czyni go "narzędziem w skrzynce warsztatowej".

Biolog ewolucyjny Austin Burt widzi w nim możliwość zmiany całej populacji za pomocą "mutagenicznej reakcji łańcuchowej". Po wprowadzeniu do społeczeństwa zmodyfikowanych genów zostały by wskutek dziedziczenia przekazane innym. W Stanach Zjednoczonych trwają prace nad wcieleniem tej wizji w życie. Badania nad muszkami owocówkami wskazały 97% skuteczność tej metody.

CRISP stwarza możliwość transplantacji ludziom organów od zwierząt. Feng Zhang z Broad Institute w Cambridge bada możliwość walki z czerniakiem za pomocą tej technologii.

Profesor prawa i bioetyki Alta Charo z Uniwersytetu w Wisconsin zauważa: "Doszliśmy do punktu, w którym ludzie się pytają: Czy naprawdę chcemy siły nie tyle do wybierania spośród doborów [genów- przyp. red.] danych nam przez naturę, lecz do tworzenia całkiem nowych doborów naszego własnego wyszczególnienia?".

Ze względów etycznych Nature i Science odmówiło publikacji badań chińskiego badacza Junjiu Huanga o użyciu CRISP w praktyce klinicznej. Sam badacz podkreślał, że używał uszkodzonych komórek jajowych z kliniki sztucznego zapłodnienia.

Doktor O’Connor-Giles ocenia: "To ewoluje gwałtownie, bo [enzym Cas9] jest zbyt łatwy do użycia. Ale to jest łatwe do użycia w sensie robienia, aby coś się stało. To nie jest łatwe do użycia w sensie konieczności, aby stało się to, co się chce".

W 1975 naukowcy i etycy, w tym zdobywca nagrody Nobla Paul Berg, zebrani w Asilomar wskazali, że modyfikacje genetyczne muszą mieć swe granice. Grożą bowiem, że GMO wydostanie się do środowiska.

Już teraz pojawia się zapotrzebowanie na modyfikacje genetyczną żyjących ludzi. Jennifer Doudna dostała email od 26-letniej kobiety. Odryła, że posiada mutacje BRCA1, co oznacza 60% szansy, że w wieku 70 lat będzie miała raka piersi. Chciała się dowiedzieć od Doudny o wykorzystaniu CRISPR–Cas9 w trakcie usunięcia jajników i piersi.

Według Kemala Atlaya szef Boyalife Group Xu Xiaochun zapowiedział w grudniu 2015 otworzenie fabryki. Posłuży klonowaniu zwierząt z docelową wydajnością 1 miliona krów rocznie. Zdaniem Xiaochun to krok do klonowania ludzi. Jak podał James Gallagher z BBC w lutym 2015 Wielka Brytania zgodziła się na stworzenie dziecka z materiału genetycznego trzech osób.

Problematyka CRISP łączy kwestie wartości ludzkiego życia, aborcję oraz in vitro. Brak oporu ze strony mediów na świecie sugeruje, że postawa eugeniczna upowszechnia się zgodnie z założeniami Nowej Lewicy o stworzeniu społeczeństwa od zera.

Jacek Skrzypacz

Fot. You Tube

WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.