Dziś przypada 40. rocznica śmierci płk. Franciszka Niepokólczyckiego - żołnierza POW, AK oraz prezesa II Zarządu Głównego Zrzeszenia WiN, początkowo skazanego na karę śmierci w PRL, zwolnionego w wyniku amnestii.

Franciszek Niepokólczycki urodził się 27 października 1900 r. w Żytomierzu na terenie dzisiejszej Ukrainy. Uczęszczał do miejscowego gimnazjum, maturę zdał w 1919 r.

Od listopada 1918 r. był członkiem Polskiej Organizacji Wojskowej w Żytomierzu, w listopadzie 1919 r. został komendantem POW w okręgu żytomierskim w stopniu podchorążego.

Walczył w wojnie polsko-bolszewickiej, następnie w lutym 1922 r. wstąpił w szeregi Wojska Polskiego. W tym samym roku ukończył kurs w Centralnej Szkole Podoficerów Piechoty w Grudziądzu i awansował do stopnia podporucznika. Odbył służbę w 10. Pułku Saperów w Przemyślu i 3. Batalionie Saperów w Wilnie.

W latach 1935-1939 pracował w Centrum Wyszkolenia Saperów w Modlinie. Po ukończeniu kursu dowódców batalionów został awansowany do stopnia majora i skierowany do Głównego Inspektoratu Sił Zbrojnych.

Podczas kampanii wrześniowej 1939 r. dowodził 60. Batalionem Saperów w składzie Armii "Modlin". Walczył w obronie Warszawy, po jej kapitulacji dostał się do niewoli, z której zbiegł.

Powrócił do stolicy, tam zaczął działać w konspiracji. W październiku 1939 r. został zaprzysiężony w Służbie Zwycięstwu Polski, powierzono mu funkcję oficera ds. sabotażu Oddziału III Sztabu.

W kwietniu 1940 r. został dowódcą Związku Odwetu ZWZ, podległe mu oddziały zajmowały się walką bieżącą i sabotażem. W listopadzie awansował do stopnia podpułkownika.

W 1943 r. był zastępcą dowódcy Kedywu Komendy Głównej AK, gen. Augusta Emila Fieldorfa "Nila".

Brał udział w powstaniu warszawskim jako szef Wydziału Saperów Oddziału III Komendy Głównej AK w stopniu pułkownika. Odpowiadał za całość produkcji materiałów wybuchowych i granatów.

Po klęsce powstania trafił do niewoli i do stycznia 1945 r. przebywał w Oflagu II C Woldenberg. Po powrocie do Polski kontynuował działalność konspiracyjną przeciw władzom komunistycznym, początkowo w Delegaturze Sił Zbrojnych, a następnie od listopada 1945 r. jako Prezes II Zarządu Głównego Zrzeszenia "Wolność i Niezawisłość". Pozostając na tym stanowisku doprowadził do rozkwitu organizacji i przygotował Zrzeszenie do ewentualnej legalizacji.

22 października 1946 r. został aresztowany w Krakowie przez UB. W tzw. procesie krakowskim, toczącym się w okresie od 11 sierpnia do 10 września 1947 r. przed Rejonowym Sądem Wojskowym w Krakowie, został skazany na karę śmierci, zamienioną następnie na karę dożywotniego więzienia. Został zwolniony z więzienia na mocy amnestii w grudniu 1956 r.

Od 1961 r. pracował jako referent w Spółdzielni Pracy "Technomontaż", a następnie jako kierownik produkcji eksportowej w Spółdzielni Inwalidów i Emerytów Kolejowych.

Zmarł 11 czerwca 1974 r. w Warszawie, został pochowany na cmentarzu w Brwinowie. Był wielokrotnie odznaczany, w tym 4-krotnie Krzyżem Walecznych.

W 2008 r. płk. Niepokólczyckiemu został nadany pośmiertnie Order Orła Białego.

Paweł Brojek
Źródło: krakowianie1939-56.mhk.pl, dws-xip.pl
fot. Jerzy Śląski "Polska walcząca", Warszawa 1990

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.