O żołnierzu Konspiracyjnego Wojska Polskiego oraz Narodowego Zjednoczenia Wojskowego, stalinowski sąd napisał: "Fryszkowski Antoni na łaskę nie zasługuje. Pełniąc funkcję dowódcy grupy w NSZ z całą premedytacją i w bezwzględny sposób dopuszczał się zbrodni (...) dlatego dla społeczeństwa jest niebezpiecznym i niepożądanym". Został rozstrzelany 10 lutego 1948 r.

Antoni Fryszkowski urodził się 5 czerwca 1924 r. w Sompolnie w Wielkopolsce. Wychowywał się jako półsierota, jego matka zmarła krótko po porodzie.

Podczas okupacji hitlerowskiej został wywieziony do Niemiec na roboty, do kraju powrócił w 1945 r.

W celu uniknięcia powołania do wojska wstąpił do antykomunistycznej organizacji zbrojnej Konspiracyjne Wojsko Polskie, w której posługiwał się pseudonimami „Ryś”, „Sten”, „Toni”.

Jesienią 1945 r. jako oficer łącznikowy odpowiadał za komunikację pomiędzy komendantem powiatowym KWP powiatu konińskiego a komendantem placówki KWP w Sompolnie.

Na przełomie lat 1945/46 z jego inicjatywy w struktury KWP został włączony oddział Gabriela Fejcho ps. „Ogień”, w którym pełnił funkcję zastępcy dowódcy. Zgrupowanie operowało na terenie kilku powiatów, m.in. konińskiego i włocławskiego, rozbijając posterunki MO, napadając na transporty kolejowe i spółdzielnie chłopskie oraz przejmując na swoje potrzeby towary z akcji kontyngentowej.

W kwietniu 1946 r., po tym jak Fejcho został aresztowany i niedługo potem rozstrzelany, Fryszkowski przejął dowództwo nad oddziałem znanym od tej pory jako oddział „Rysia”.

Gdy w połowie 1946 r. struktury KWP w konińskim zostały rozbite przez UB, Fryszkowski nawiązał współpracę z aktywnym na terenie województwa bydgoskiego Narodowym Zjednoczeniem Wojskowym.

Oddział Pogotowia Akcji Specjalnej, któremu przewodził, działał na terenie województw bydgoskiego i poznańskiego. Prócz akcji bojowych prowadził też działalność agitacyjną i propagandową, m.in. podczas referendum ludowego w 1946 r.

W lutym 1947 r., na skutek amnestii ogłoszonej przez władze komunistyczne, część podległych „Rysiowi” żołnierzy ujawniła się, on sam kontynuował działalność zbrojną jeszcze przez kilka miesięcy.

W lipcu 1947 r. wyjechał do Wałbrzycha, gdzie 2 sierpnia 1947 r. został aresztowany przez bezpiekę. Zarzucono mu m.in. przynależność do nielegalnej organizacji zbrojnej, nielegalne posiadanie broni oraz napady na funkcjonariuszy państwowych.

Postanowieniem Wojskowego Sądu Rejonowego w Bydgoszczy z listopada 1947 r. Antoni Fryszkowski „Ryś” został skazany na 21-krotną karę śmierci. Wyrok przez rozstrzelanie wykonano 10 lutego 1948 r. we Włocławku.

Paweł Brojek
Źródło i fot.: ipn.gov.pl

Na zdjęciu poniżej: Oddział "Rysia", lato 1946 r.