Bł. Stanisław Kostka Starowieyski – patron Akcji Katolickiej

W 1999 r., do grona polskich świętych i błogosławionych wyniesionych przez papieża Jana Pawła II na ołtarze, dołączył Stanisław Starowieyski - działacz społeczny i katolicki z Lubelszczyzny, zamęczony w Dachau. Jest on jednym z dwóch, obok św. Wojciecha, patronów Akcji Katolickiej w Polsce. Przyszedł na świat 11 maja 1895 r. w Ustrobnej koło Krosna w ówczesnym zaborze austriackim, w rodzinie Stanisława Starowieyskiego, właściciela ziemskiego, szambelana papieża Leona XIII. Wkrótce po jego urodzeniu rodzina przeniosła się do pobliskiej Bratkówki, gdzie spędził dzieciństwo i młodość. Pierwsze nauki pobierał w domu rodzinnym. W latach 1909-1914 kształcił się w Zakładzie Naukowo-Wychowawczym Ojców Jezuitów w Chyrowie, działając jednocześnie w Sodalicji Mariańskiej. Po maturze w 1914 r. rozpoczął studia prawnicze na Uniwersytecie Jagiellońskim w Krakowie, przerwane przez wybuch I wojny światowej. Zmobilizowany do armii austriackiej, ukończył szkołę oficerską i został wysłany na front. W szeregach pułku artylerii polowej walczył w Rosji, a następnie we Włoszech. W 1918 r. powrócił do Polski i w listopadzie tego roku uczestniczył w formowaniu Wojska Polskiego w Krakowie. W czasie wojny polsko-ukraińskiej na stanowisku dowódcy baterii walczył o Przemyśl oraz bronił Lwowa. W 1920 r. wziął udział w wyprawie kijowskiej. Dowodząc konną baterią, bohatersko osłaniał cofającą się armię polską, za co został odznaczony orderem Virtuti Militari V klasy oraz Krzyżem Walecznych. Po zakończeniu walk ciężko zachorował na czerwonkę i przebywał w szpitalu wojskowym w Zambrowie. Kampanię zakończył w randze kapitana, po czym został zdemobilizowany i przeniesiony do rezerwy. Na studia prawnicze już nie powrócił, zamiast tego ukończył kurs rolniczy i odbył praktykę w tym kierunku. W sierpniu 1921 r. ożenił się z Marią Szeptycką, prawnuczką Aleksandra Fredry, z którą zamieszkał w majątku we wsi Łaszczów na Lubelszczyźnie. Poza zarządzaniem majątkiem podjął wówczas działalność społeczną i charytatywną wśród najuboższych. Założył darmową kuchnię oraz ochronkę dla dzieci, wspomagał materialnie biednych. Działalność charytatywną prowadził też wśród ludności żydowskiej i ukraińskiej. Był działaczem lubelskiej Sodalicji Mariańskiej. Zakładał Koła Inteligencji Katolickiej i organizował ich spotkania w Łaszczowie. W swoim majątku przystosował parter na sale spotkań religijnych i salę teatralną dla Kółka Miłośników Sceny. Gdy w 1930 r. rozpoczęła działalność Akcja Katolicka, włączył się w organizowanie jej struktur na terenie diecezji lubelskiej. W 1932 r. został wiceprezesem, a trzy lata później prezesem Diecezjalnego Instytutu Akcji Katolickiej. Wygłaszał liczne referaty, uczestniczył w uroczystościach, zjazdach i pielgrzymkach. W pierwszych dniach po wybuchu II wojny światowej jego dom był schronieniem dla uciekinierów. Gdy Łaszczów zajęli Sowieci, on i jego brat Marian zostali aresztowani. Cudem udało im się zbiec z kolumny prowadzonej na egzekucję. Na mocy kolejnych porozumień między okupantami Lubelszczyzna przypadła Niemcom i Rosjanie opuścili okolice Łaszczowa. W czerwcu 1940 r. Starowieyski został ponownie aresztowany, tym razem przez Niemców. Był więziony w rotundzie zamojskiej, a potem na Zamku w Lublinie. Stamtąd został przewieziony do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen i ostatecznie we wrześniu 1940 r. do Dachau. Wśród współwięźniów prowadził działalność apostolską oraz udzielał im pomocy. Osłabiony trudnymi warunkami obozowymi i chorobą, zmarł w nocy z Wielkiej Soboty na Niedzielę Wielkanocną 13 kwietnia 1941 r. Urna z jego prochami została przesłana rodzinie, która złożyła ją w grobowcu rodzinnym w Łabuniach. W 1999 r. papież Jan Paweł II dokonał w Warszawie beatyfikacji Stanisława Starowieyskiego jako jednego ze 108 Męczenników Polskich. Paweł Brojek