21 sierpnia 1944 r., w bitwie z wojskami wewnętrznymi NKWD pod Surkontami, poległ ppłk Maciej Kalenkiewicz - zastępca mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, jeden z pierwszych cichociemnych, później oficer Komendy Głównej AK i ostatni dowódca Nowogródzkiego Okręgu AK. Maciej Kalenkiewicz urodził się 1 lipca 1906 r. w Pacewiczach na Wileńszczyźnie, w rodzinie Jana Kalenkiewicza, właściciela ziemskiego i działacza endecji. Uczęszczał do Gimnazjum Nauczycieli i Wychowawców w Wilnie. Maturę zdał w 1924 r. w Korpusie Kadetów nr 2 w Modlinie. W tym samym roku wstąpił do Oficerskiej Szkoły Inżynierii w Warszawie, którą ukończył z pierwszą lokatą i otrzymał awans na porucznika. Po odbyciu stażu liniowego w 1 Pułku Saperów im. Tadeusza Kościuszki w Modlinie, w 1930 r. wstąpił na Wydział Inżynierii Lądowej Politechniki Warszawskiej. W 1934 r. powtórnie otrzymał przydział w Centrum Wyszkolenia Saperów jako dowódca plutonu. W 1938 r. rozpoczął studia w Wyższej Szkole Wojennej w Warszawie, przerwane wybuchem wojny. W czasie kampanii wrześniowej przydzielony został do sztabu Suwalskiej Brygady Kawalerii, później służył w 110. Pułku Ułanów. Od końca września był adiutantem, a potem zastępcą mjr. Henryka Dobrzańskiego „Hubala”, dowódcy Oddziału Wydzielonego Wojska Polskiego. Brał udział w starciach z Niemcami w okolicy Gór Świętokrzyskich i Lasach Starachowickich oraz Suchedniowskich. W grudniu 1939 r. opuścił oddział i przez Węgry i Włochy przedostał się do Francji. Tutaj ukończył oficerski kurs saperów, a następnie dostał przydział do Komendy Głównej Związku Walki Zbrojnej w Paryżu. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 r. ewakuował się do Wielkiej Brytanii. Otrzymał przydział do stacjonującej w Szkocji I Brygady Strzelców jako dowódca kompanii saperów. Jednocześnie czynił starania o utworzenie lotniczej komunikacji z Polską. Dążył do powstania polskich jednostek spadochronowych, które miały wspierać działania konspiracji w okupowanym kraju. W październiku 1940 r. został referentem Wydziału Studiów i Szkolenia Spadochronowego w Oddziale III Sztabu Naczelnego Wodza. W tym samym miesiącu zorganizował w brytyjskim Ośrodku Szkolenia Spadochronowego w Ringway koło Manchesteru pierwszy polski kurs spadochronowy. Był jednym z pierwszych ochotników do służby w okupowanym kraju. W grudniu 1941 r. został zrzucony do Polski. Po wylądowaniu wraz z trzema innymi skoczkami został aresztowany przez straż graniczną. Podczas próby przeszukania przez Niemców spadochroniarze otworzyli ogień, zabijając czterech z nich. Został ranny w lewe ramię, ale udało mu się przedostać do Warszawy. Na początku 1942 r. został przydzielony do Komendy Głównej ZWZ jako kierownik referatu operacyjnego w Oddziale III. Brał udział w opracowywaniu planu ogólnokrajowego powstania. Prowadził szkolenia dla kandydatów na wyższych oficerów i inspektorów, był autorem instrukcji bojowych. W sierpniu 1943 r. kierował akcją „Taśma Wschodnia” – serią ataków na posterunki graniczne między Generalnym Gubernatorstwem i terenami przyłączonymi do Rzeszy. W lutym 1944 r. jako delegat Komendy Głównej został skierowany do Okręgu Nowogródek, gdzie objął dowództwo Zgrupowania Nadniemeńskiego. Był współautorem i propagatorem koncepcji akcji „Ostra Brama”, uważając za konieczne zamanifestowanie polskości Wilna wobec aliantów i wkraczających wojsk sowieckich. 24 czerwca 1944 r., tuż przed wykonaniem akcji, został ciężko ranny w starciu z Niemcami pod Iwiem. Kilka dni później amputowano mu prawą rękę. Po zajęciu Wilna przez Armię Czerwoną i aresztowaniach 17 lipca 1944 r. dowódców AK oraz jej żołnierzy wycofał się wraz z oddziałem na tereny Puszczy Rudnickiej. W sierpniu został awansowany do stopnia podpułkownika i wyznaczony na dowódcę Nowogródzkim Podokręgiem AK. 21 sierpnia 1944 r., około 70-osobowy oddział ppłk. Kalenkiewicza znalazł się w Surkontach, gdzie około południa został zaatakowany przez III batalion 32. Zmotoryzowanego Pułku Wojsk Wewnętrznych NKWD, liczący ponad 600 żołnierzy. Pierwszy atak został odparty, lecz po południu nastąpił kolejny, który doprowadził do rozbicia oddziału. Poległo 36 żołnierzy AK z ppłk. Kalenkiewiczem na czele. Wszystkich pochowano w zbiorowej mogile, w pobliżu drogi łączącej wieś Pielasa z Surkontami, obok grobu powstańców z 1863 r. Na początku lat 90. ustawiono tam pomnik i betonowe krzyże upamiętniające poległych. Ppłk Maciej Kalenkiewicz został odznaczony Krzyżem Srebrnym Orderu Wojennego Virtuti Militari (dwukrotnie), Krzyżem Walecznych (dwukrotnie) i Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Źródło: podziemiezbrojne.blox.pl/2008/08/Bezrukij-Major-czesc-1.html