65. rocznica śmierci prof. Władysława Konopczyńskiego - pomysłodawcy i pierwszego redaktora „Polskiego Słownika Biograficznego”

Wielka szkoda, że dziś szkolne podręczniki historii nie są autorstwa prof. Władysława Konopczyńskiego. Jest tak prawdopodobnie przez pokutujące do dziś, wymyślone jeszcze przez komunistyczne władze, jego „szowinistycznie obciążone” i „przepojone furią rasistowską” publikacje. Władysław Konopczyński urodził się 26 listopada 1880 r. w Warszawie w rodzinie inżyniera Ignacego Konopczyńskiego, uczestnika powstania styczniowego. Uczęszczał do Gimnazjum Górskiego i IV Gimnazjum w Warszawie, jednocześnie działał aktywnie w młodzieżowych kółkach politycznych i samokształceniowych. W latach 1899-1904 studiował prawo na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie historię na Uniwersytecie Lwowskim. Po obronie doktoratu pracował przez pewien czas jako nauczyciel historii VI Gimnazjum w Warszawie oraz prowadził wykłady w Towarzystwie Kursów Naukowych. W 1913 r. habilitował się na Uniwersytecie Jagiellońskim i podjął tam pracę jako docent. W 1917 r. został mianowany profesorem nadzwyczajnym, a w 1921 r. zwyczajnym. Objął wówczas Katedrę Historii Polski Nowożytnej i Najnowszej. W okresie międzywojennym zaangażował się politycznie po stronie endecji. Należał do Ligi Narodowej. Brał udział w rokowaniach pokojowych w Wersalu w 1919 r., występując w roli eksperta polskiego Biura Prac Kongresowych. W latach 1922–1927 pełnił mandat poselski z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. Przez całe swe życie należał do wielu związków i towarzystw naukowych, m.in. do Polskiej Akademii Umiejętności oraz Polskiego Towarzystwa Historycznego, w którym pełnił przez pewien czas funkcje prezesa. Prowadził również działalność publicystyczną, na łamach m.in. „Trybuny Narodu” krytykował autorytarną politykę Józefa Piłsudskiego. W 1939 r. objął funkcję dziekana Wydziału Filozoficznego UJ, zachowując ją formalnie przez cały okres wojny. Podczas okupacji znalazł się w gronie pracowników Uniwersytetu Jagiellońskiego zatrzymanych w ramach „Sonderaktion Krakau”. Był więziony w Krakowie i Wrocławiu, ostatecznie trafił do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen, gdzie organizował wykłady i dyskusje naukowe. Po zwolnieniu w lutym 1940 r. brał udział w tajnym nauczaniu, wykładając historię nowożytną na Tajnym Uniwersytecie Jagiellońskim. Po wojnie powrócił do pracy na uniwersytecie. Oskarżany przez komunistyczne władze o „szowinistycznie obciążone” i „przepojone furią rasistowską” publikacje, w 1948 r. został odsunięty od wszelkich stanowisk organizacyjnych i naukowych. Ostatnie lata życia spędził w posiadłości w Młyniku koło Ojcowa, chorując na niewydolność serca. Tam też zmarł w nocy z 12 na 13 lipca 1952 r. Głównym przedmiotem badań prof. Konopczyńskiego były dzieje polityczne i ustrojowe Polski XVII i XVIII wieku. Był on założycielem i pierwszym redaktorem najpoważniejszego dzieła polskiej humanistyki – „Polskiego Słownika Biograficznego”. W jego dorobku znalazły się 62 monografie, niezliczone artykuły, wydawnictwa źródłowe z zakresu historii Polski, dziejów powszechnych, historii ustroju i kultury. Prof. Władysław Konopczyński uważany jest za współtwórcę tzw. nowej historycznej szkoły krakowskiej.  fot. NAC