Gdy współcześnie czyta się „Doktrynę faszyzmu” Benito Mussoliniego (europejskiego intelektualisty, świadomego swojej ideologii, innych ideologii, różnic i podobieństw miedzy ideologiami), rodzi się pytanie: czemu mętne, oparte na górnolotnych frazesach ideologie takie jak faszyzm, potrafią uwieść masy?   Kolejne pytanie dotyczy tego co niby faszyzm (będący autorskim dziełem Benito Mussoliniego) ma wspólnego z rasistowskimi lub narodowo socjalistycznymi poglądami (nie wspominając już o poglądach prawicowych) które dziś nazywane są faszyzmem lub neofaszyzmem, przez wszelakich ignorantów z lewicy? Faszyzm zdaniem Benito Mussoliniego to: idea, doktryna zdeterminowana historią i kształtująca historie, koncepcja polityczna, czyn zawierający doktrynę, forma działania. Faszyzm nie jest jednolity, jest przystosowany do miejsca i czasu w jakim występuje. Faszyzm zmusza do uświadomienia sobie co jest wieczne a co przemija, co jest pierwotne a co wtórne. Zdaniem lidera faszystów, faszyzm przejawia się praktycznie w: organizacji, systemie wychowawczym, dyscyplinie i koncepcji życia. Faszyzm jest koncepcją spirytualistyczną, odrzucającą materializm, marksizm, socjalizm, walkę klas (materialistyczna koncepcja świata dehumanizuje ludzi, redukuje ludzi do trzody chlewnej podczas gdy ludzie powołani są do bohaterstwa). Faszyzm uznaje ze idea budowy raju na ziemi jest niemożliwa do spełnienia, faszyzm jest więc anty utopijny, anty jakobiński, anty indywidualistyczny. Faszyzm jest doktryną realną, mającą na celu rozwiązywanie problemów społecznych. Klasyczny liberalizm zdaniem faszyzmu wykonał swoje historyczne zadanie likwidując absolutyzm. Według Benito Mussoliniego faszyzm docenia role kultury (sztuki, religii, wiedzy). Faszyzm kład nacisk na prace i wychowanie. Państwo faszystowskie dostrzegało pozytywną role katolicyzmu włoskiego, religie szanowało, broniło i popierało, nie tworzyło własnego boga ani z Bogiem nie walczyło. Faszyzm urzeczywistniał rzymski ideał siły, był wolą potęgi i panowania. Państwo faszystowskie miało być mocarstwem: terytorialnym, militarnym, duchowym, moralnym. Mocarstwowość miała być wyrazem żywotności państwa, imperializmu. Mocarstwowość wymagała dyscypliny, wysiłku, obowiązkowości i ofiarności. Faszyzm był doktryną XX wieku. Dla Benito Mussoliniego faszyzm jest koncepcją etyczną ogarniającą całą rzeczywistość. Koncepcją religijną w której wódz stoi ponad jednostką i wznosi ją do godności świadomego członka duchowej społeczności. Faszyzm jest systemem rządzenia i myślenia. Koncepcją historyczną w której człowiek zdeterminowany jest przez kulturę, społeczeństwo, rodzinę, naród i historie (poza historią człowiek jest niczym). Według lidera faszystów faszyzm jest doktryna inną niż wszystkie. Faszyzm nie widział możliwości życia w pokoju, wojna dla faszystów jest stanem naturalnym, pacyfizm jest aberracją umysłową. Wojna to faszystowski styl życia, afirmacja witalizmu. Doświadczenie wojny, zdaniem faszystów, maksymalnie uszlachetnia narody. Faszyzm nakazuje też ostrożność i realizm w kontaktach z sąsiadami. Zdaniem lidera faszystów faszyzm odrzuca też egalitaryzm (bo równość sprzeczna jest z naturalnym elitaryzmem), nakazuje odpowiedzialność za społeczeństwo. Faszyzm nie jest jednak re-akcjonistyczny i konserwatywny. Zdaniem Mussoliniego „Do przeszłości należy absolutystyczny monarchizm jako też wszelkie bałwochwalcze uwielbienie kościoła”. Faszyzm bierze z skompromitowanych ideologii to co dobre a resztę odrzuca, jest żywą ideologią. Zdaniem Benito Mussoliniego człowiek faszystowski jest jednostką: aktywną, świadomą, walczącą z trudnościami, takie cechy ma też naród faszystowski. Człowiek faszystowski jest wyzwolony z biologicznego determinizmu. Człowieczeństwo nabywa się poprzez poświęcenie. Tożsamość faszystowska jest antypozytywistyczna ale pozytywna, nie sceptyczna ani agnostyczna, nie pesymistyczna i nie biernie optymistyczna. Życie faszysty jest walką, jest poważne, surowe, moralne i religijne. Faszysta gardzi prostackimi rozrywkami. Naród, ojczyzna, prawo moralne skupia jednostki, tworzy międzypokoleniową więź tradycji i misji. Według Benito Mussoliniego jednostka w faszyzmie ma utożsamiać się z państwem (bo państwo leży w interesie jednostek). Jednostka ma w faszyzmie swoje miejsce o ile „utożsamia się z państwem”. Utożsamienie się z państwem jest wyrazem pożądanego zakorzenienia się w historii. Błąd liberalizmu polegał na przeciwstawieniu jednostki państwu. „Faszyzm jest afirmacją państwa”. Zdaniem lidera faszystów „Jeżeli wolność ma być atrybutem państwa (...) faszyzm stoi na stanowisku wolności”. Faszyzm jest za „wolnością państwa i jednostki w państwie”. Opisując totalitaryzm faszystowski Benito Mussolini stwierdził, że „Dla faszysty wszystko mieści się w państwie i nic poza państwem nie istnieje”. Zdaniem Mussoliniego „faszyzm jest totalitarny”. Państwo jest jedyną przestrzenią rzeczywistą, dodatkowo przestrzenią najlepszą. Wszystko ma mieć swoje miejsce w państwie, wszelkie instytucje. Przeciwko jedności występuje socjalizm głoszący walkę klas. Faszyzm zaś to jedność państwowa, która stapia klasy w jedną rzeczywistość ekonomiczną i moralną. W faszyzmie system korporacyjnych interesów chroniący robotników zharmonizowany jest z jednością państwa. Jednostki przede wszystkim są częścią państwa, potem maja swoje interesy klasowe i syndykalistyczne. Syndykalizm faszystowski był porozumieniem zamiast konfliktu. Według lidera faszystów państwo faszystowskie kontrolowało gospodarkę przez system korporacyjny, „organizowało naród”, zostawiało „jednostkom wystarczające pole ruchów”, „ograniczało wolności nieużyteczne lub szkodliwe, a zostawiało te, które są istotne”. Faszyzm ograniczał dyktaturę wolności. Benito Mussolini nie ukrywał, że faszyzm odrzuca też demokracje (bo demokracja pozwala ukrytym tyranom niszczyć państwo) i nie wierzy w jej nieuchronność. Dla Benito Mussoliniego państwo zaś jest wartością samą w sobie, ważniejszą od jednostek (dlatego faszyzm jest antydemokratyczny, demokracja redukuje państwo do woli większości głosujących). Wódz, elita stanowiąca mniejszość, rozpoznaje naturę państwa i dlatego ma prawo rządzić państwem. „Dla faszyzmu państwo jest absolutem, wobec którego jednostki i grupy są czymś względnym”. To państwo pozwala dostrzec jednostki i grupy, bez państwa nie było by jednostek i grup. Państwo faszystowskie w przeciwieństwie do liberalnego jest bytem. Państwo faszystowskie jest wyrazem tożsamości, wyrasta z przeszłości, jest drogą do przyszłości, jest przyszłością, świadomością narodu, drogą, przewodnikiem rozwoju duchowego i dobrobytu, rozwiązaniem wszelkich problemów. Zdaniem Benito Mussoliniego prawa przyrody i historii, przyczyny etniczne, determinują tworzenie jednego narodu. Naród tworzy świadomość i wola (nie rasa czy ziemia [jest to założenie całkowicie sprzeczne z narodowym socjalizmem]). Naród tworzy ród, naród złączony jest ideami, wola istnienia i potęgi, świadomością własnego bytu. Państwo to wola narodu, wola narodu to państwo. W opini Benito Mussoliniego państwo żyje o ile się rozwija, jest ekspansywne, autorytarne, rządzone przez jednostkę. Państwo faszystowskie to nie liberalny stróż nocny, ale dusza obywateli, państwo to treść człowieczeństwa. Państwo faszystowskie: daje prawa, wychowuje, kreuje rzeczywistość. Symbolem państwa faszystowskiego jest „pęk rózg liktorskich, symbol jedności, siły i sprawiedliwości”. Jan Bodakowski Bibliografia: Benito Mussolini „Doktryna faszyzmu” Lwów 1935