Czy Sąd Najwyższy stanie w obronie wolności religijnej nauczycieli?

W przedstawionej Sądowi Najwyższemu opinii amicus curiae w głośnej sprawie zdjęcia krzyża w szkole w Krapkowicach, Ordo Iuris zwraca uwagę na wadliwość wyroku Sądu Apelacyjnego we Wrocławiu, który prowadzi do dyskryminacji osób wierzących i może stanowić precedens oraz zachętę dla dalszych działań dyskryminacyjnych.

Sprawa dotyczy zdjęcia krzyża zawieszonego w pokoju nauczycielskim Zespołu Szkół w Krapkowicach, czego dopuściła się jedna z nauczycielek, argumentując że symbol ten kojarzy się jej z cierpieniem, a jego usunięcie określiła jako „eksperyment socjologiczny". W odpowiedzi na to zachowanie, większość nauczycieli Zespołu Szkół zwróciło się do dyrekcji o wyciągnięcie konsekwencji służbowych wobec nauczycielki. Podczas zwołanej rady pedagogicznej nauczyciele w większości wyrazili dezaprobatę dla działań swej koleżanki. W numerze lokalnej gazety opublikowali także oświadczenie dotyczące sporu. Nauczycielka po tych wydarzeniach pozwała szkołę, domagając się odszkodowania z tytułu naruszenia przez pracodawcę zakazu dyskryminacji w postaci molestowania ze względu na bezwyznaniowość.

Sąd pierwszej instancji stwierdził, że dyrekcja dopuściła się względem powódki działań dyskryminujących oraz naruszyła jej godność osobistą. Wyrok ten został zaskarżony przez obydwie strony, jednak sąd odwoławczy utrzymał w mocy rozstrzygnięcie sądu pierwszej instancji. Od wyroku Sądu Apelacyjnego Prokurator Regionalny we Wrocławiu wniósł skargę kasacyjną do Sądu Najwyższego. Zaskarżonemu orzeczeniu zarzucił naruszenie prawa materialnego poprzez błędną wykładnię i przyjęcie, że zachowania dyrekcji szkoły – i nauczycieli – należy traktować jako przejaw dyskryminacji w postaci molestowania, a nie jako zastosowanie przyznanych jej z mocy prawa instrumentów mających na celu zakończenie konfliktu powstałego w wyniku celowej prowokacji powódki.

Ordo Iuris w przekazanej Sądowi Najwyższemu opinii zwraca uwagę, że wydarzenia, których przebieg został ustalony przez sąd, stanowiły wyraz przewidzianej przez prawo i proporcjonalnej reakcji na bezprawne zachowania powódki, które naruszały konstytucyjnie gwarantowane prawa nauczycieli. Innymi słowy, dyrektor szkoły działała w granicach prawa.

Wolność sumienia i religii jest jednym z podstawowych praw człowieka, którego ochrona jest obowiązkiem władz publicznych. Obejmuje ona wolność ekspresji religijnej, której jedną z form jest obecność krzyża w przestrzeni publicznej, w tym w budynkach publicznych. W niniejszej sprawie powódka swoim prowokacyjnym zachowaniem doprowadziła do naruszenia praw innych osób. Przyznanie jej ochrony prawnej przez Sąd Apelacyjny może stanowić zachętę do podejmowania przez inne osoby podobnych zachowań, których celem będzie ograniczanie praw ludzi wierzących. Już z tej przyczyny zaskarżony wyrok powinien zostać uchylony.

Ordo Iuris zwraca również uwagę, że Sąd Apelacyjny przyjął błędną wykładnię terminu „molestowanie" na gruncie prawa pracy i w konsekwencji przypisał dyrektor szkoły intencję wywołania krytycznej reakcji ze strony innych pracowników, podczas gdy wywołanie tej reakcji było skutkiem "eksperymentu socjologicznego" nauczycielki, która bezprawnie zdjęła krzyż w pokoju nauczycielskim. Działania dyrekcji były zatem następstwem, a nie przyczyną reakcji pozostałych nauczycieli.

W opinii Instytutu na Rzecz Kultury Prawnej Ordo Iuris, Sąd Najwyższy zgodnie ze swoją ustrojową rolą, powinien uchylić zaskarżony wyrok Sądu Apelacyjnego, który de facto prowadzi do dyskryminacji osób wierzących i może stanowić niebezpieczny precedens dla kolejnych prowokacji naruszających wolność religijną w miejscu pracy.

Joanna Zając