Podobnie jak młodzi AK-owcy, czy Powstańcy z 1944 roku występowali przeciw okupantowi, tak młody Emil Barchański postanowił wyrazić swój mocny sprzeciw wobec systemu. Komuniści wrzucili go do Wisły, gdy miał 17 lat. Półtora miesiąca później skończył się stan wojenny ogłoszony przez Wojciecha Jaruzelskiego.

Podczas pogrzebu generała Jaruzelskiego w rękach protestujących, wśród różnych haseł i zdjęć, można było dostrzec również portrety młodego chłopca, Emila Barchańskiego. To jedna z wielu ofiar stanu wojennego. Zaangażowany w młodzieżową konspirację, prześladowany przez milicję, zaginął 3 czerwca 1982 roku, dwa dni później z Wisły wyłowiono jego ciało.

Rocznik 1965, uczeń warszawskiego liceum imienia Reja. Punktem zwrotnym w jego krótkim życiu okazały się wakacje na Wybrzeżu w sierpniu 1980 roku. Z ciekawości poszedł pod Stocznię. To, co zobaczył i usłyszał piętnastoletni chłopak wywarło na nim ogromne wrażenie. Zaangażował się w działalność opozycyjną w Ruchu Młodej Polski.

Stan wojenny wzmógł jego chęć do oporu i działania. 10 lutego 1982 roku z młodzieńczą fantazją, brawurą i odwagą wraz z czterema kolegami oblał i podpalił pomnik Dzierżyńskiego.

Milicja po jakimś czasie złapała Emila. – Bili, jak popadło, kopali, bili po twarzy, w żołądek. Ciągle obelgi, obrażali wszystko, co mogło być dla mnie ważne – pisał chłopak w swoim pamiętniku, który na szczęście ocalał i stał się cennym i przerażającym świadectwem epoki.

Jako nieletni dostał dwa lata w zawieszeniu. Później jeszcze zeznawał w procesie swego kolegi, bronił go. Zniknął 3 czerwca 1982 roku. Jego ciało odnalazło się 5 czerwca na brzegu Wisły. Do dziś nie wiadomo, co się stało. Według matki chłopak nie lubił się kąpać, bał się wody. – Ciało Emila jest bardzo zmienione – spuchnięte, ogromne, pokryte ciemnymi plamami. A więc wreszcie odnalazłam syna. W kostnicy... – wspominała matka Emila.

3 maja 2008 roku prezydent Lech Kaczyński odznaczył Emila Barchańskiego Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski.

Michał Polak

za: IPN

fot. ipn