Władysław Grabski – 80. rocznica śmierci ojca polskiego złotego

0
0
0
/

Jedna z najwybitniejszych postaci II RP - polityk endecki, ekonomista i historyk, działacz społeczny i niepodległościowy, minister skarbu i dwukrotny premier. Jako szef swojego drugiego gabinetu przeprowadził wiele reform, na czele z najważniejszą z nich, czyli reformą walutową, uważaną za jeden z najważniejszych sukcesów w międzywojennej Polsce. Władysław Grabski urodził się 7 lipca 1874 r. w Borowie nad Bzurą w województwie łódzkim. Pochodził z rodziny szlacheckiej o tradycjach patriotycznych. Uczęszczał do V Gimnazjum Filologicznego w Warszawie, działał wówczas w tajnych kółkach samokształceniowych. W 1892 r. rozpoczął studia w Paryżu w Szkole Nauk Politycznych, równolegle studiował też historię i ekonomię na Sorbonie. W 1896 r. rozpoczął studia rolnicze na Uniwersytecie w Halle w Niemczech przerwane przez śmierć ojca w 1897 r. Po powrocie do kraju osiadł w rodzinnym majątkiem w Borowie, prowadząc jednocześnie działalność gospodarczo-społeczną i naukową. Z jego inicjatywy powstało wówczas wiele lokalnych towarzystw rolniczych i gospodarczych. W 1905 r. został na krótko uwięziony przez władze rosyjskie, co miało być karą za pracę społeczną wśród chłopstwa. Jeszcze tym samym roku rozpoczął karierę polityczną – został wybrany w wyborach na posła do rosyjskiej Dumy. Funkcję tę pełnił trzykrotnie do 1912 r., z ramienia Narodowej Demokracji. Po wybuchu I wojny światowej w listopadzie 1914 r. wszedł w skład Komitetu Narodowego Polskiego. Kiedy w 1915 r. wojska niemieckie wkroczyły na teren Królestwa Polskiego, wyjechał do Rosji. Z jego inicjatywy w sierpniu 1915 r. powstał tam Centralny Komitet Obywatelski Królestwa Polskiego, którego celem była m.in. pomoc polskim jeńcom i wygnańcom oraz reprezentowanie interesów Polaków w Rosji. Po wybuchu rewolucji październikowej i zawarciu pokoju brzeskiego powrócił na ziemie polskie. Uwięziony przez Niemców został osadzony w twierdzy modlińskiej. Po uwolnieniu, w październiku 1918 r. objął na krótko funkcję ministra rolnictwa i dóbr koronnych w gabinecie Józefa Świeżyńskiego. W 1919 r. został posłem do Sejmu Ustawodawczego z ramienia Związku Ludowo-Narodowego. W tym czasie współtworzył Główny Urząd Likwidacyjny, instytucję stworzoną dla regulowania zobowiązań finansowych z czasów wojny, oraz wszedł w skład delegacji polskiej na konferencję pokojową w Paryżu, gdzie kierował pracami w zakresie ekonomicznym. W grudniu 1919 r. wszedł w skład rządu Leopolda Skulskiego, pełniąc obowiązki ministra skarbu. Podjął wówczas walkę z wysoką inflacją poprzez uporządkowanie gospodarki budżetowej. Rozpoczęte reformy przerwała wojna polsko-bolszewicka i związana z nią dymisja rządu. Od 23 czerwca 1920 r. Grabski pełnił funkcję premiera. Powołał wówczas Radę Obrony Państwa, rodzaj specjalnej najwyższej władzy państwowej na czas wojny oraz brał udział w konferencji w belgijskim Spa, na której zgromadzili się przywódcy mocarstw zachodnich. Jego rząd przetrwał miesiąc, w lipcu 1920 r. na czele gabinetu zastąpił go Wincenty Witos. W nowym rządzie Grabski został ministrem skarbu, sprawując swą funkcję do listopada 1920 r. Od 1921 do 1922 r. był nadzwyczajnym komisarzem rządu do spraw repatriacji Polaków z Rosji Radzieckiej. Od 1923 r. jako profesor zwyczajny wykładał politykę ekonomiczną w Szkole Głównej Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie. W 1923 r. stał na czele resortu skarbu w rządach Władysława Sikorskiego i Wincentego Witosa. Na skutek kryzysu gabinetowego w grudniu tego roku objął po raz kolejny urząd premiera, zachowując dla siebie tekę ministra skarbu. Opracował wówczas głośną ustawę o naprawie skarbu i reformie walutowej, która w styczniu 1924 r. została przyjęta przez Sejm. W toku reform powstał Bank Polski i rozpoczęła się emisja nowej polskiej waluty – złotego. Jednocześnie poprzez redukcję personelu i reorganizację urzędów wprowadzono oszczędności w administracji i przedsiębiorstwach państwowych. Z czasem sytuacja ekonomiczna Polski uległa poprawie. Wzrosły rozmiary produkcji i poprawił się bilans płatniczy, co umożliwiło stabilizację złotego. Reforma walutowo-skarbowa Grabskiego okazała się wielkim sukcesem gospodarczym. Udało się też przeprowadzić inne reformy m.in. ustawę o ubezpieczeniu na wypadek bezrobocia, doszło do poprawy stosunków z mniejszościami narodowymi, został podpisany konkordat. Za zasługi dla państwa Władysław Grabski otrzymał Wielką Wstęgą Orderu Orła Białego. W listopadzie 1925 r., ze względu na konflikt z prezesem Banku Polskiego Stanisławem Karpińskim i brak możliwości kontynuowania reform, Grabski podał swój rząd do dymisji. Po ustąpieniu poświęcił się całkowicie pracy naukowej na uczelni, w latach 1926-1928 piastował funkcję rektora SGGW. Był członkiem i kierował wieloma towarzystwami naukowymi m.in. Towarzystwem Ekonomistów i Statystyków Polskich. Napisał około 150 prac, poruszających zagadnienia ze sfery ekonomii, bankowości, nauk politycznych, agronomii społecznej, historii i socjologii wsi. Władysław Grabski zmarł 1 marca 1938 r. w Warszawie, pochowano go w rodzinnym grobowcu na Powązkach.

Źródło: prawy.pl

Najnowsze

Sonda

Wczytywanie sondy...

Polecane

Wczytywanie komentarzy...
Przejdź na stronę główną