Ks. Walenty Barczewski – 90. rocznica śmierci zasłużonego działacza narodowego z Warmii

Upowszechniając wiedzę o polskości Warmii, badając jej kulturę, obyczaje i geografię, zasłużył się dla przetrwania polskiej mowy i świadomości narodowej na tamtych terenach. W uznaniu zasług wybitnego kapłana, po wojnie na jego cześć niemiecką nazwę miasteczka Wartembork przemianowano na Barczewo. Walenty Barczewski urodził się 10 lutego 1856 r. w Jarotach pod Olsztynem, w rodzinie rolniczej. Uczył się w Liceum Hosianum w Braniewie, w którym zdał maturę. Rozpoczęte w 1879 r. studia teologiczne w braniewskim seminarium zakończył w 1883 r. w Eichstaett. Po otrzymaniu święceń powrócił na Prusy, podejmując pracę wikariusza w Postolinie koło Sztumu. Później pracował w warmińskich Butrynach, Świętej Lipce i Biskupcu Reszelskim. Od 1889 r. administrował parafią w Wielbarku koło Szczytna, tam też zorganizował szkołę. W 1894 r. został proboszczem w Brąswałdzie koło Olsztyna. Parafię obejmował po dziesięcioletnich rządach germanofila ks. Hermanna Macherzyńskiego. Zakończył po nim budowę kościoła, umieszczając w nim obrazy o tematyce patriotyczno-religijnej, za co został oskarżony przez władze pruskie o szerzenie polskiej propagandy. Od 1907 r. współpracował z Gazetą Olsztyńską. Współredagował w języku polskim „Nowiny Warmińskie” i „Warmiaka”. W 1907 r. został członkiem Komitetu Wyborczego na Prusy Wschodnie, Warmię, Mazury i Pomorze. Zabiegał o powszechne wprowadzenie języka polskiego w kościołach i szkołach. Zasłynął głoszeniem kazań w tym języku. Wprowadził katechizację dzieci po polsku przed pierwszą komunią. Aktywnie udzielał się w Towarzystwie Czytelni Ludowych, w latach 1914-16 był jego prezesem. U progu odzyskania przez Polskę niepodległości wszedł w skład Naczelnej Rady Ludowej i został wicemarszałkiem Sejmu Dzielnicowego w Poznaniu. W 1919 r. został członkiem Warmińskiego Komitetu Plebiscytowego. Po klęsce plebiscytu był jednym z założycieli Związku Polaków w Prusach Wschodnich, który później stał się częścią składową Związku Polaków w Niemczech. Wielokrotnie kandydował do Sejmu Pruskiego i sejmiku prowincjonalnego w Królewcu, w którym zasiadał w latach 1921-1928. Na sejmiku reprezentował interesy polskiej mniejszości w Niemczech, agitując za przywróceniem języka polskiego do szkół oraz zwiększeniu polskich nabożeństw. Był członkiem Poznańskiego Towarzystwa Przyjaciół Nauk oraz Towarzystwa Naukowego w Toruniu. Pisał książki o tematyce religijnej, zajmował się literaturą, historią i folklorem regionu warmińskiego, dokonywał przekładów literackich. Spod jego pióra wyszły m.in.: „Kiermasy na Warmii i inne pisma wybrane”, „Geografia polskiej Warmii”, „Mowa polska na Warmii”. Za zasługi w 1922 r. został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Polonia Restituta. Zmarł 28 maja 1928 r. w Brąswałdzie, spoczął na miejscowym cmentarzu. Po II wojnie światowej nazwę warmińskiego miasta Wartembork na cześć zasłużonego kapłana przemianowano na Barczew. Źródło: gazeta.barczewo.pl