Nie tylko unia polsko-litewska

Unia personalna czyli związek dwóch państw osobą wspólnego monarchy nie  należy wyłącznie do historii. Przykładem może być Wspólnota Narodów czyli zbiór państw - byłych kolonii brytyjskich, których formalną głową państwa jest Elżbieta II. Mówiąc o polskich uniach personalnych najlepiej pamiętamy o tej z Litwą, która z czasem doprowadziła do utworzenia wspólnego państwa. Jednak Polskę łączyły również unie personalne z Węgrami czy Saksonią.W Europie istniała swego czasu inna unia personalna, która zdominowała życie polityczne jej północnej części. Unia, która choć nigdy nie doprowadziła do powstania jednego wielkiego państwa miała ciekawą i burzliwą historię. Unia kalmarska - bo o niej mowa - była unią personalną trzech różnych państw: Danii, Norwegii i Szwecji. Jej autorką była Małgorzata I, królowa tych państw. Celem działań Małgorzaty było- by książę Eryk Pomorski, którego Małgorzata była cioteczną babcią - został władcą tych trzech skandynawskich państw. W 1397 roku podpisano tak zwany list unijny, który regulował zasady unii: państwa zachowywały swoją odrębność, ale od tej pory miała łączyć je osoba władcy oraz wspólna polityka zagraniczna. Co ciekawe istnieją wątpliwości czy list unijny miał moc prawną, wyglądał bardziej na jakiś brudnopis. Tym niemniej unia stała się faktem. Unia, choć trwała ponad 120 lat nie była usłana różami. W Szwecji 30 lat po podpisaniu listu unijnego doszło do rebelii. Z czasem te niepokoje doprowadziły do tego, że Szwecja wybrała sobie własnego króla nie licząc się z postanowieniami unii kalmarskiej. Trzeba też pamiętać o tym, że unia istniała głównie w interesie Danii. Dzięki niej Dania miała możliwość osłabienia pozycji Hanzy. Unia rozpadła się w 1523 roku, trzy lata wcześniej król Chrystian II chcąc odzyskać szwedzki tron zaatakował niepokornego członka unii. Odniósł wtedy zwycięstwo krwawo karząc buntowników. Jednak właśnie w 1523 roku w Szwecji władzę przejął Gustaw I Waza zakładając jednocześnie nową dynastię. Jego wnukiem był Zygmunt III Waza. Choć unia kalmarska rozpadła się, nie oznaczało to, że Dania poniosła całkowitą klęskę. Już od dłuższego czasu Dania uzależniała się od siebie Norwegię i w rezultacie w 1537 roku Dania wchłonęła Norwegię i tak pozostało aż do początku wieku XIX. Unia kalmarska była wydarzeniem, które kształtowało historię Skandynawii nawet po jej rozpadnięciu się. Choć ciężko mówić o tym, by państwa w tym z związku były sobie równe, nie wspominając już o buntującej się Szwecji, to jednak unia ta stanowi ważną część historii tych trzech krajów - nawet, jeśli wpłynęła na każdy z nich w inny sposób. Dzisiaj największą unią personalną jest wspomniana na początku tekstu Wspólnota Narodów w której skład wchodzą państwa będące niegdyś częścią Imperium Brytyjskiego. Czy unia kalmarska mogła doprowadzić do powstania wielkiego państwa obejmującego całą Skandynawię? To pytanie zostawmy miłośnikom historii alternatywnej, bo kto wie jak potoczyłaby się rywalizacja państwa duńsko-norwesko-szwedzkiego z Rzeczpospolitą Obojga Narodów i Carstwem Rosyjskim... Ilustracja: herb unii kalmarskiej