Powstanie Warszawskie uważane jest za jedno z najtragiczniejszych i najbardziej kontrowersyjnych wydarzeń w naszej historii. Krytykują je niekiedy sami powstańcy, wobec dowódców padają ostre zarzuty. Z drugiej strony powstanie jest bronione jako zryw, który wcale nie był bez szans. Najprawdopodobniej jedna decyzja zmieniłaby jego przebieg - po raz pierwszy Szymon Nowak w polskiej publicystyce historycznej przedstawia zostały alternatywne opcje wielkiej bitwy o Warszawę oraz o Polskę. Książka ,,Warszawa 1944"  to zbiór alternatywnych scenariuszy Powstania. Scenariuszy wśród których znalazły się  między innymi masowe wsparcie ze strony Węgrów, przekroczenie Wisły przez wojska Stalina, wsparcie powstania przez całą Armię Krajową. Trzeba przyznać, że autor każdą z teorii omawia dokładnie, posługuje się źródłami. Historie alternatywne mają to do siebie, że jedni będą się z nimi zgadzać, inni  będą z nimi burzliwie polemizować. Jedni uznają, że bitwa pod Waterloo byłaby początkiem nowego pasma sukcesów Napoleona, inni, że nawet, gdyby wojska Małego Kaprala zwyciężyłyby pod Waterloo to wyniszczone i osłabione przegrałyby w kolejnej bitwie. Jedni powiedzą, że obecność Piłsudskiego w 1939 sprawiłaby (tak jak mówił na przykład Andrzej Ajnenkiel w opisywanej przeze mnie niedawno książce ,,Co by było, gdyby..."), że Blitzkrieg Hitlera spotkałby się nie tylko z oporem Polaków ale również z lepszym dowodzeniem niż w ,,naszej" historii; druga strona natomiast stwierdzi, że Piłsudski był przeciwnikiem unowocześniania armii i gdyby żył dłużej to wrześniu 1939 roku polska armia sprawiłaby Niemcom mniej trudności. Jednak niezależnie od tego czy zgadzamy się z jego poglądami na owe scenariusze alternatywne stwierdzić, że autor nie bierze ich znikąd. Książka skłania też do refleksji. Pewne, wydawałoby się, obiecujące scenariusze mogłyby doprowadzić do prawdziwej tragedii dla Polaków. Jednak szczególnie zaskakująca jest puenta książki, w której historia alternatywna zostaje zastąpiona przez swoisty manifest. W nim autor porównuje Powstanie Warszawskie do katastrofy smoleńskiej pisząc, że w obu przypadkach Zachód zawiódł Polaków. Muszę przyznać, że zdziwiło mnie wzmiankowanie o katastrofie smoleńskiej w książce o historii alternatywnej Powstania Warszawskiego. Książka zasługuje na  szczególną uwagę jako punkt wyjścia dla przemyśleń. Choć przeszłości nie da się zmienić i co się stało to się nie odstanie to alternatywna wizja świata zawsze jest ciekawa. Możemy zobaczyć w niej historię radośniejszą lub bardziej ponurą od tej ,,prawdziwej", jednak - o ile przygotowana w rzetelny sposób - pozwoli nam zrozumieć mechanizmy rządzące przeszłymi wydarzeniami, których skutki w większym lub mniejszym stopniu odczuwamy po dziś dzień. Tytuł: "Warszawa 1944. Alternatywna historia Powstania Warszawskiego" Autor: Szymon Nowak Wydawnictwo: Fronda