Wspomnienia i autobiografie po wielokroć pojawiały się na łamach moich felietonów.  Dziś  pochylę się nad książka napisaną przez barwną osobę z bliskiego otoczenia Napoleona Bonaparte. Omawiana pozycja jest częścią swoistej trylogii wspomnień poświęconej wyprawie Napoleona na Moskwę, inną książkę z tej serii poświęconej odwrotowi Grande Armée opisywałem już na łamach moich felietonów. „Trzeba przyłączyć do Polski nowe terytoria, musimy zrobić z niej wielkie państwo. Trzeba dać jej Gdańsk i dostęp do morza".... - tak ponoć brzmiała jedna z wiążących wypowiedzi Cesarza. "Gdańsk jest kluczem do wszystkiego, co mile widziane"! Dziś jednak - oczyma cesarza - patrzymy na Wschód. ,,Wspomnienia z wyprawy na Moskwę 1812" autorstwa Armanda Caulaincourta są nie tylko świadectwem epoki i wydarzeń, ale też zapisem rozmów Caulaincourta z Napoleonem. Jest to pozycja przeznaczona przede wszystkim dla miłośników czasów Napoleona i zainteresowanych jego postacią. "Rządzenie nie opiera się na metafizyce, lecz na wynikach ciekawych doświadczeń" - prowokował cesarz. Z pewnością wielu Czytelników zaciekawi fakt, że w książce znajdziemy wiele istotnych przemyśleń i planów Napoleona w sprawie polskiej - w pewnym momencie nawet autor i cesarz spierają się na temat spraw polskich. Cieszy obecność przypisów, książka wyłącznie na nich zyskuje. Polecam ją każdemu, nie tylko osobom zainteresowanym czasom Napoleona, ale też wszystkim miłośnikom historii. Rzekł on: "Na świecie są tylko dwie potęgi: miecz i duch. W końcu miecz zawsze ulega duchowi". Skoro o symbolach danej epoki dzisiaj mówimy -proponuję też ciekawostkę z biblioteczki poświęconej II RP. Kolejna książka nad którą pochylimy się  jest również świadectwem świadka historii - który na dodatek kształtował ją w skali kraju. Oto autobiografia prezydenta II Rzeczpospolitej, Ignacego Mościckiego. Niektórzy -zafascynowani postacią -cytują fragment jego odezwy  kierowanej do Polaków po napaści Niemiec na Polskę 1 września 1939: "Obywatele Rzeczypospolitej! Nocy dzisiejszej odwieczny wróg nasz rozpoczął działania zaczepne wobec Państwa Polskiego, co stwierdzam wobec Boga i Historii. W tej chwili dziejowej zwracam się do wszystkich obywateli państwa w głębokim przeświadczeniu, że cały naród w obronie swojej wolności, niepodległości i honoru skupi się dookoła Wodza Naczelnego i sił zbrojnych oraz da godną odpowiedź napastnikowi, jak to się już nieraz działo w historii stosunków polsko-niemieckich. Cały naród polski, błogosławiony przez Boga, w walce o swoją świętą i słuszną sprawę, zjednoczony z armią, pójdzie ramię przy ramieniu do boju i pełnego zwycięstwa". Inni ostatniego prezydenta niepodległej II Rzeczpospolitej pamiętają się przede wszystkim jako figuranta spełniającego wolę Józefa Piłsudskiego, naukowca i bardziej celebrytę uświetniającego kolejne uroczystości. Choć autobiografia omawiana w tym felietonie doprowadzona jest jedynie do 1934 roku, to pokazuje punkt widzenia Mościckiego na sprawy, które znamy często jedynie z podręczników i opracowań. Co ciekawe jeden ze wstępów do książki napisał ówczesny prezydent, Lech Wałęsa, książka posiada również spis publikacji i patentów naukowych Ignacego Mościckiego. Tak więc autobiografię prezydenta Mościckiego również polecam - jest to nowe spojrzenie na to, co wydaje się być nam znane. Pozwala lepiej zrozumieć i poznać prezydenta - uczonego. Tylko co tam robi Wałęsa? Obie książki dobitnie pokazują znaczenie relacji świadków historii. Przy ich potencjalnych wadach są one czymś niezastąpionym nawet przez najlepsze opracowania. Tekst nie zastąpi oczu. *** Wspomnienia z wyprawy na Moskwę 1812 r. Armand Caulaincourt Tłumaczenie: Irena Łygaś Seria: Seria Napoleońska Wydawnictwo: Oficyna Wydawnicza Finna *** Ignacy Mościcki, Autobiografia Wydawnictwo: Bellona