Rząd Jana Olszewskiego po raz pierwszy jednoznacznie zaakcentował prozachodnie aspiracje Polski. Jednym z powodów odwołania Olszewskiego – oprócz lustracji – był brak zgody na tworzenie spółek polsko-rosyjskich na terenie byłych baz wojsk radzieckich.

Rząd Jana Olszewskiego po raz pierwszy jednoznacznie zaakcentował prozachodnie aspiracje Polski. Jednym z powodów odwołania Olszewskiego – oprócz lustracji – był brak zgody na tworzenie spółek polsko-rosyjskich na terenie byłych baz wojsk radzieckich.

Jan Olszewski został desygnowany na premiera już 5 grudnia 1991 r. przez ówczesnego prezydenta, Lecha Wałęsę, dzień później wybór został zatwierdzony przez Sejm. Na skutek problemów ze zbudowaniem trwałej koalicji programowej Olszewski złożył rezygnację z tworzenia rządu, nie przyjętą jednak przez Sejm.

23 grudnia 1991 r. po długich negocjacjach Sejm zatwierdził skład gabinetu. Rząd Jana Olszewskiego po raz pierwszy jednoznacznie zaakcentował prozachodnie aspiracje Polski. 16 grudnia 1991 r. podpisano układ stowarzyszeniowy ze Wspólnotami Europejskimi. W oficjalnych dokumentach Ministerstwa Obrony Narodowej znalazło się stwierdzenie, że członkostwo Polski w NATO jest strategicznym celem RP.  Rozpoczęły się negocjacje mające na celu wycofanie armii rosyjskiej z Polski.

Gabinet Jana Olszewskiego rozpoczął dekomunizację w Wojsku Polskim i ministerstwie spraw wewnętrznych, zahamował patologiczną prywatyzację i przygotował nowe projekty reprywatyzacji i powszechnego uwłaszczenia obywateli, a także utworzenia instytucji Skarbu Państwa i powołania Prokuratorii Generalnej jako urzędu strzegącego rzetelności prywatyzacji majątku państwowego.

Rząd Jana Olszewskiego w obronie polskiej racji stanu, przy podpisywaniu traktatu polsko-rosyjskiego, zmusił Lecha Wałęsę i stronę rosyjską do rezygnacji z zapisu o zgodzie na tworzenie spółek polsko-rosyjskich na terenie baz wojsk opuszczanych przez wojska rosyjskie wycofujące się z Polski. Wydarzenie to było przyczyną otwartego konfliktu rządu z prezydentem Lechem Wałęsą a w efekcie jednym z powodów zgłoszenia wniosku o odwołanie tego gabinetu.

4 czerwca 1992 r. minister spraw wewnętrznych Antoni Macierewicz wykonał uchwałę lustracyjną Sejmu z dnia 28 maja dotyczącą udostępnienia posłom nazwisk parlamentarzystów i wysokich urzędników państwowych, figurujących jako tajni współpracownicy Służby Bezpieczeństwa.

Nocą tego samego dnia, po ujawnieniu materiałów MSW na temat agentów SB i UB na najwyższych stanowiskach państwowych, rząd Jana Olszewskiego obalono. Z wotum nieufności wystąpiła koalicja Unia Demokratyczna i Kongres Liberalno-Demokratyczny. Prezydent Lech Wałęsa złożył własny wniosek o odwołanie premiera.

Dzień po odwołaniu rządu Olszewskiego na szefa rządu desygnowany został prezes PSL Waldemar Pawlak, którego Sejm wybrał na nowego premiera.

Paweł Zbrojewicz
fot. Wikimedia Commons