Na przełomie lutego i marca 1946 r. przed Wojskowym Sądem Okręgowym w Warszawie toczył się głośny pokazowy proces dwudziestu trzech żołnierzy podziemia narodowego z Lubelszczyzny. Wśród oskarżonych znalazł się Zygmunt Wolanin, kapitan NSZ i szef Pogotowia Akcji Specjalnej Okręgu Lublin, skazany na śmierć i stracony 24 maja 1946 r.

Urodził się 30 listopada 1914 r. we wsi Turze Rogi na Lubelszczyźnie. Uczęszczał do szkoły powszechnej w Łukowie, tam też rozpoczął naukę w gimnazjum, którą kontynuował w Pińsku. W 1935 r. zdał maturę i rozpoczął studia prawnicze, najpierw we Lwowie, a później na KUL w Lublinie. Należał do Stronnictwa Narodowego.

Po wybuchu II wojny światowej , jesienią 1939 r. rozpoczął działalność podziemną na terenie powiatu krasnostawskiego. Od 1942 r. w szeregach Narodowych Sił Zbrojnych w stopniu porucznika pełnił funkcję Komendanta II Rejonu w Łukowie.

Po wejściu sowietów jesienią 1944 r. poszukiwany przez NKWD, wyjechał do Lublina a następnie do Krasnegostawu. Po licznych aresztowaniach, które dotknęły podziemie narodowe na Lubelszczyźnie, na przełomie 1944/1945 r. został szefem Pogotowia Akcji Specjalnej Okręgu Lubelskiego NSZ oraz II Obszaru Narodowego Zjednoczenia Wojskowego.

Sam został aresztowany pod koniec września 1945 r. w Krasnymstawie. Początkowo przetrzymywano go na Zamku Lubelskim, a następnie przewieziony do Warszawy do więzienia UB przy ul. Rakowieckiej, gdzie przesłuchiwał go m.in. przez płk Różański.

Sądzono go w pokazowym „procesie 23”, podczas którego oskarżonym działaczom podziemia narodowego na Lubelszczyźnie zarzucono m.in. spacyfikowanie w czerwcu 1945 r. zamieszkanej przez Ukraińców wsi Wierzchowiny. Jemu samemu postawiono zarzut wydania rozkazu pacyfikacji, mimo że, podobnie jak większości oskarżonych, nie było go wówczas na miejscu zbrodni.

19 marca 1946 r. Wojskowy Sąd Okręgowy w Warszawie pod przewodnictwem ppłk A. Janowskiego skazał kpt. Wolanina na karę śmierci. Stracono go z sześcioma innymi żołnierzami 24 maja 1946 r. na terenie więzienia. Według późniejszych ustaleń ciała pochowano w pobliżu glinianek, w rejonie obecnej ul. Grójeckiej w Warszawie.

Postanowieniem Sądu Warszawskiego Okręgu Wojskowego w Warszawie z dnia 17 września 1993 r. wyrok skazujący kpt. Zygmunta Wolanina został unieważniony. Decyzją z kwietnia 1995 r. prezydent RP odznaczył go pośmiertnie Krzyżem Narodowego Czynu Zbrojnego i Krzyżem Partyzanckim.

Grób symboliczny kpt. Wolanina znajduje się na Cmentarzu Wojskowym w Warszawie w Kwaterze „na Łączce”.

opr. Paweł Brojek
Źródło: nsz.com.pl

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.