Duchowny ewangelicki Franciszek Michejda był jednym z najbardziej zasłużonych działaczy narodowych i oświatowych na Śląsku Cieszyńskim na przełomie XIX i XX w. Podział Zaolzia między Polskę a Czechosłowację, do którego doszło po I wojnie światowej, okazał się dla niego osobistą porażką.     Franciszek Michejda urodził się 3 października 1848 r. w Olbrachcicach na Śląsku Cieszyńskim, w wielodzietnej rodzinie chłopskiej kultywującej polskie tradycje. Po ukończeniu miejscowej szkoły ludowej kontynuował naukę w gimnazjum ewangelickim w Cieszynie. W 1867 r. zdał maturę i rozpoczął studia na Wydziale Teologii Ewangelickiej w Wiedniu, a później w Lipsku i Jenie.   Swoją działalność duszpasterską rozpoczął w 1870 r. jako wikary w Bielsku, a następnie w zborze niemieckim w Brygidowie koło Stryja. W 1874 r. powrócił na Śląsk Cieszyński, zostając pastorem parafii w Nawsiu, w której służył do śmierci.   Przez 47 lat rozwinął tu szeroką działalność społeczną, polityczną, narodową oraz publicystyczną i redaktorską. W pracy z wiernymi widział realizację idei budzenia ducha narodowego i poprawy życia obywateli. Celem jego działalności było uznanie praw narodowych Polaków na Ziemi Cieszyńskiej i związanie tamtejszego Kościoła ewangelickiego z kościołem w Polsce.   Aby realizować założone cele, przez całe życie wspierał wiele instytucji społecznych, gospodarczych i oświatowych. Jako członek Ligi Polskiej, a później Ligi Narodowej, oraz działacz Stronnictwa Demokratyczno-Narodowego utrzymywał kontakty z innymi ośrodkami myśli narodowej w Polsce. Z czasem stał się ideowym przywódcą obozu narodowego na Śląsku Cieszyńskim.   W 1881 r. został współzałożycielem i prezesem Towarzystwa Oświaty Ludowej w Cieszynie, którego celem była szeroko rozumiana edukacja, w tym wydawanie książek, głównie religijnych, w języku polskim. Należał do Towarzystwa Czytelni Ludowej, Towarzystwa Rolniczego, przez wiele lat pełnił funkcję wiceprezesa Macierzy Szkolnej dla Księstwa Cieszyńskiego. Dzięki jego inicjatywie w 1895 r. otwarto pierwsze w mieście polskie gimnazjum.   Brał udział w pracach Towarzystwa Oszczędności i Zaliczek. Jako prezes Towarzystwa Domu Narodowego doprowadził do kupna gmachu na ten cel. Dom ten stał się ośrodkiem skupiającym życie narodowe Polaków na Śląsku Cieszyńskim.   Był też publicystą, redaktorem prasy i jej wydawcą, uważając ją z najbardziej odpowiedni instrument do propagowania idei narodowych. Publikował w czasopiśmie „Ewangelik”, był współzałożycielem „Przyjaciela Ludu” oraz redaktorem „Przeglądu Politycznego” i „Rolnika Śląskiego”. Z jego inicjatywy powstało Polskie Towarzystwo Wydawnicze, drukujące „Dziennik Cieszyński” poświęcony sprawom narodowym i społecznym.   W czasie I wojny światowej wybrany został zastępcą prezesa komitetu ratunkowego dla ofiar wojny w Cieszynie. Po jej zakończeniu agitował na rzecz przyłączenia Śląska Cieszyńskiego do Polski. W 1918 r. opracował w tej sprawie memoriał do Rady Najwyższej w Paryżu.   Podział Śląska Cieszyńskiego pomiędzy Polskę a Czechosłowację przekreślił wiele wysiłków i inicjatyw ks. Michejdy, co odbiło się na jego zdrowiu. Zmarł 12 lutego 1921 r. w Nawsiu, które znalazło się po stronie czechosłowackiej i tam został pochowany. Jego pogrzeb zgromadził tysiące Polaków z obu części Śląska Cieszyńskiego, ewangelików i katolików, stając się wielką manifestacją patriotyczną.   Paweł Brojek Źródło: ipsb.nina.gov.pl