14 kwietnia 1940 r. w Józefowie Dużym doszło do pierwszej na Podlasiu masowej akcji pacyfikacyjnej, w trakcie której oddziały SS, gestapo oraz żandarmerii niemieckiej zamordowały 217 osób. Akcja była odwetem za zamordowanie przez pospolitych bandytów rodziny niemieckiego kolonisty.

Józefów Duży to wieś położna w gminie Serokomla w województwie lubelskim. W czasie II wojny światowej wojny oprócz Polaków zamieszkiwało ją kilkanaście rodzin niemieckich kolonistów, którzy osiedlili się tam w latach 60. XIX w.

W nocy z 13 na 14 kwietnia 1940 r. grupa pospolitych bandytów w celach rabunkowych napadła na jedną z niemieckich rodzin mordując osadnika Adolfa Kastnera wraz z rodziną. Koloniści zawiadomili natychmiast o zdarzeniu władze niemieckie.

14 kwietnia do Józefowa przybyły uzbrojone oddziały żandarmerii, SS i gestapo. Dowództwo nad wszystkimi zebranymi oddziałami objął zastępca głównego komendanta gestapo obersturmbannfuhrer Albrecht von Alvensleben. Mimo iż mord nie miał charakteru politycznego, dowództwo niemieckie postanowiło zastosować na okolicznych mieszkańcach zasadę odpowiedzialności zbiorowej, obarczając winą wszystkich Polaków.

Zorganizowani w kilkuosobowe grupy żandarmi i gestapo zwozili i spędzali mieszkańców okolicznych wsi. Pojmanych gromadzono na polu w pobliżu zabudowań zamordowanych Kastnerów. Jednocześnie niemieccy koloniści zaczęli rabować i podpalać opuszczone przez Polaków gospodarstwa.

Późnym popołudniem na rozkaz jednego z oficerów puszczono wolno kobiety oraz dzieci do lat 14. Pozostałych ustawiono w kolumnie po 10 osób. Po zmroku Niemcy ustawili karabiny maszynowe oraz reflektory i rozpoczęli trwającą do świtu egzekucję. Zamordowano 217 osób, kilkudziesięciu udało się uciec. Zwłoki ofiar wrzucono do wcześniej wykopanego rowu. Zbiorową mogiłę i plac egzekucji w celu zatarcia śladów zabronowano końmi.

W 1956 r. ciała pomordowanych ekshumowano i przeniesiono na cmentarz parafialny w Serokomli, gdzie spoczęły w 16 mogiłach zbiorowych. W miejscu kaźni w Józefowie Dużym stoją dziś krzyż i pomnik przedstawiający postać kobiety bolejącej, upamiętniające tragiczne wydarzenia.

Paweł Brojek
źródło: serokomla.asi.pl, miturak.republika.pl
fot: polskaniezwykla.pl

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.