Faryzeusze byli niezwykle przywiązani do 613 nakazów Prawa, i odmiennie od arystokracji kapłańskiej wykazywali troskę o naród. Architekci „spisku przeciwko Jezusowi” saduceusze składający się z arystokracji kapłańskiej i elity politycznej, uważali, że „gwarancją pomyślności dla Izraela [jest] kompromis z Rzymianami i podporządkowanie się władzy cesarskiej”. Rzym ich lojalności nie docenił, i burząc Świątynie Jerozolimską faktycznie zlikwidował ich środowisko. Saduceusze nie wierzyli w zmartwychwstanie zmarłych. Na ich czele stał w czasach Jezusa Kajfasz zięć poprzedniego arcykapłana Annasza.

W historii Jezusa większej roli nie odegrali choć byli Jezusowi współcześni esseńczycy, którzy żyli w Qumran w swojej wspólnocie monastycznej, w celibacie, ascezie, stosując rytualne oczyszczenia i oczekując na mesjasza. Współcześni Jezusowi byli też Samarytanie, opisani na kartach Ewangelii, czyli Żydzi pożenieni z innymi ludami, wierzący w Torę, ale nie uznający kultu Świątyni Jerozolimskiej (mieli swoje sanktuarium na górze Gerazim). Z Żydami Samarytan łączyła wzajemna nienawiść.

„Przeciwnikami Jezusa byli saduceusze – członkowie arystokracji kapłańskiej, przynależący do nielicznych rodzin, które kontrolowały obsługę świątyni i mogły wpływać na decyzje Sanhedrynu”. Saduceusze uwięzili Jezusa, szkalowali i oskarżali Jezusa, kłamali przeciwko niemu, opłacili Judasza, i podburzali Żydów by ci domagali się od Rzymian zabicia Jezusa. Słuszne jest więc stwierdzenie, że nie wszyscy współcześni Jezusowi Żydzi domagali się śmierci Jezusa, lecz warto pamiętać o tym, że historie kształtują elity dla którym masy są tylko instrumentem. Sanhedryn kłamał Piłatowi, że Jezus wzywał do niepłacenia podatków i podburzał lud (w kolejnych wiekach Żydzi w Talmudzie głosili, że Jezusa uprawiał magie i uwiódł Izrael). W swoich religijnych oskarżeniach saduceusze oskarżali Jezusa o bluźnierstwo – Jezus głosił, że jest Synem Bożym. Zapewne nienawiść saduceuszy do Jezusa wynikała z tego, że jego nauczanie zagrażało ich interesom ekonomicznym (czerpaniu dochodów z sprzedaży zwierząt ofiarnych do świątyni, z wymiany pieniędzy składanych na świątynie – ofiary trzeba było składać odpowiednią waluta, i wreszcie z samych ofiar).

Choć Żydzi wykorzystali Rzymian do zamordowania Jezusa to sami byli wrogo nastawieni do Rzymian. Według rzymskiego historyka żydowskiego pochodzenia Józefa Flawiusza, w czasach Jezusa Żydzi walczyli z Rzymem bo Rzym chciał im narzucić podatek od ziemi, a według Żydów ziemia była darem Boga i Rzymianie nie mogli sobie do niej ani dochodów z niej rościć praw. Podatek od ziemi Żydzi uznawali za niesprawiedliwy i bluźnierczy. Wśród kontestatorów władzy Rzymian znalazł się między innymi (opisany w apokryfach i przez Flawiusza) Jan Chrzciciel (który potępiał Heroda Antypasa za związek ze swoją szwagierką).

Żydów do samobójczych wojen z Rzymem pchała zapowiedź nadejść mesjasza zawarta w Starym Testamencie – informacje zawarte w księdze Daniela wskazywały, że czasem przyjścia mesjasza był czas śmierci Jezusa. Wtedy to Żydzi zamknęli kanon Starego Testamentu, Herod był ostatnim królem (po nim bezpośrednio władza cesarza). W 132 roku wybuchło powstanie Bar Kochby, które doprowadziło do ostatecznego zniszczenia Izraela i Jerozolimy, na miejscu ruin miasta Rzymianie zbudowali swoje miasto Aelia Capitolina.

Dziś tradycja Izraela przetrwała w katolicyzmie. To my przyjmując Jezusa przyjęliśmy też proroków, których jesteśmy dziedzicami. To my katolicy jesteśmy narodem wybranym, tomy jesteśmy Izraelem. Żydzi odrzucając Jezusa odrzucili proroków zapowiadających Jezusa i swój status narodu wybranego - Izraela. Stary Testament jest naszą katolicka tradycją (podczas gdy Żydzi mogą sobie rościć prawo do tradycji Talmudu).

Jan Bodakowski