W okresie okupacji sowieckiej praktycznie co piąty białostoczanin „zniknął” ze swego mieszkania, kamienicy, domu. W Białymstoku w ramach uroczystości przygotowywanych głównie przez Muzeum Pamięci Sybiru ( jedyne takie w Polsce) 10 lutego odbędzie się m.in. 1 Bieg Pamięci Sybiru. Trasa zostanie podzielona na cztery odcinki nawiązujące do wydarzeń z nocy 9 na 10 lutego 1940 r. W biegu weźmie udział około 800 osób z Polski i zagranicy. Na trasie będzie można zobaczyć m.in. rekonstruktorów, pojazdy, instalacje, specjalne tabliczki. Wszystko po to, by bieg stał się doświadczeniem zmuszającym do refleksji i pozostającym w
pamięci na długo.

W ramach obchodów rocznicy w Białymstoku eksponowane będą wystawy, odbędą się
promocje książek m.in. albumu  „Sybir ołówkiem Aliny Maliszewskiej”. ” Ta najnowsza publikacja Muzeum Pamięci Sybiru zawiera rysunki, stanowiące wizualizację własnych przeżyć autorki i doświadczeń innych Sybiraków. Alina Maliszewska ( jako dziecko wywieziona z rodziną na Sybir)  jest ikoną polskiej animacji filmowej, współautorką rysunkowych seriali, takich jak „Dziwne przygody Koziołka Matołka”, „Baśnie i waśnie”, „Proszę słonia”, a także reżyserką czterdziestu filmów animowanych. To też plastyczka, scenarzystka i scenografka. Promocja „Sybir ołówkiem Aliny Maliszewskiej” odbędzie się 8 lutego o godzinie 18.30 w foyer Opery i Filharmonii Podlaskiej przy ul. Podleśnej 2.

Promocji albumu towarzyszyć będzie wystawa. Po wernisażu białostoczanie usłyszą koncert pt. „Pamięć”. W programie – Concertino na fortepian i orkiestrę smyczkową oraz „Pro Memoria 1940” Tadeusza Trojanowskiego. Wieczór zamknie ostatni wielki utwór Piotra Czajkowskiego – VI symfonia h-moll „Patetyczna”.

Głównym organizatorem uroczystości jest Muzeum Pamięci Sybiru, które obecnie mieści się w tymczasowej siedzibie przy ul. H. Sienkiewicza w Białymstoku, jest jedyną w Polsce instytucją w pełni poświęconą pamięci obywateli polskich wywiezionych na Sybir. Nowa siedziba muzeum, która powstaje przy ul. Węglowej 8, umożliwi placówce realizowanie zadań na skalę do tej pory niespotykaną. Całość prac budowlanych  ma się zakończyć w roku 2020. Szacowany koszt inwestycji, to ponad 30 mln zł netto, kolejnych 15 mln zł netto ma kosztować wyposażenie i ekspozycja muzeum. Miasto Białystok podpisało umowę dotyczącą dofinansowania budowy Muzeum Pamięci Sybiru ze środków finansowych (około 16 mln zł.) Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Białystok w sposób szczególny chce utrwalić i rozpowszechniać wiedzę na temat zabójczych sowieckich deportacji Polaków na Wschód. To w Białymstoku od kilkunastu lat, we wrześniu odbywa się Międzynarodowy Marsz Pamięci Zesłańców Sybiru, który gromadzi kilkanaście tysięcy uczestników. W stolicy województwa podlaskiego jest też Grób Nieznanego Sybiraka, jedyny taki pomnik w Polsce. Przy tym sybirackim mauzoleum złożone są urny z prochami nieznanych osób, które zginęły w czasie wywózek do ZSRR. Również w Białymstoku, dokładnie w prokuraturze białostockiego oddziału IPN,  trwa największe śledztwo dotyczące sowieckich wywózek. 

Sowieckie wywózki, przeprowadzone w latach 40. i 50. ubiegłego wieku były jedną z najcięższych zbrodni dokonanych na narodzie polskim. Związek Sybiraków przyjmuje, że wywieziono w sumie 1 mln 350 tys. osób. Bardzo wielu z deportowanych rodaków, zginęła z powodu głodu, chorób oraz nieludzkich warunków obozowego życia i katorżniczej pracy.

Adam Białous