Wstrząsający obraz dziejów Polski i Kościoła katolickiego w latach 1939-1954 we wspomnieniach jezuity prześladowanego przez komunistów

0
0
0
Wspomnienia Jezuity
Wspomnienia Jezuity / ipn.gov.pl

Choć dziś zakon jezuitów, delikatnie mówiąc, nie cieszy się zaufaniem katolików wiernych tradycji, to należy pamiętać o wielowiekowych zasługach jezuitów dla Kościoła katolickiego i naszej ojczyzny. Przykładem tego, jak splatają się losy Polski, Polaków, i zakonu, jest życie ojca Edward Bulanda, kapłana prześladowanego przez reżim komunistyczny.

Nakładem Instytutu Pamięci Narodowej ukazały się „Wspomnienia jezuity (1939— 1954)" autorstwa zmarłego w 1992 roku ojca Edward Bulanda — prowincjała Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej jezuitów, profesora „Bobolanum", więźnia w okupowanej przez komunistów Polsce. Publikacja „przedstawia nieznane, a często wręcz sensacyjne fakty związane z życiem i działalnością jezuitów w najtrudniejszym dla Kościoła katolickiego w Polsce okresie panowania reżimów nazistowskiego i komunistycznego".

 

Jak można się dowiedzieć z Wikipedii ojciec Edward Bulanda "w 1917 wstąpił do zakonu jezuitów, od 1923 studiował filozofię w Nowym Sączu, później teologię w Lublinie, 1930 przyjął święcenia kapłańskie. Następnie na Wydziale Teologicznym Uniwersytetu Jana Kazimierza we Lwowie obronił doktorat z teologii, po czym studiował teologię dogmatyczną w Lublinie, a także etnologię, prehistorię i historię religii. Podczas okupacji, w 1941 został superiorem i magistrem nowicjatu w Otwocku, a po wojnie w 1945 zastępcą profesora historii religii na KUL, 1946-1947 odbywał naukowe podróże do Włoch i Szwajcarii. W latach 1947-1950 był profesorem teologii porównawczej na KUL. 23 stycznia 1950 został aresztowany, 13 marca 1951 skazany na 5 lat więzienia pod zarzutem nielegalnego handlu walutą, 27 października 1951 warunkowo zwolniony ze względu na stan zdrowia, później pracował jako profesor historii religii w Lublinie. Napisał prace z zakresu religioznawstwa i historii kultury „Kult bogini-matki w religiach pogańskich a cześć Matki Bożej w chrześcijaństwie", „Misyjny dialog Kościoła z religiami niechrześcijańskimi", „Geneza i znaczenie mitu w historii kultury", „Pojęcie religii, jej geneza i rozwój".

 

W recenzji wspomnień ojca Edward Bulanda SJ opublikowanej na stronie Muzeum Historii Polski „Dzieje.pl" można się dowiedzieć, że ojciec Edward Bulansa „zaczął spisywać wspomnienia w 1962 r. na prośbę prowincjała PMA o. Stefana Dzierżka. Nigdy nie zostały one opublikowane w całości. Ze względu na uwarunkowania polityczne świadectwo nie powstało z myślą o publikacji".

 

W przedmowie do publikacji można przeczytać, że „Wspomnienia" o. Bulandy „obejmują lata 1939–1954, które były najtrudniejszym okresem nie tylko w całej dotychczasowej historii polskich jezuitów, lecz także – w szerszej perspektywie – całego polskiego Kościoła hierarchicznego, skazanego na łaskę i niełaskę totalitaryzmów nazistowskiego i komunistycznego".

 

Jak wynika z informacji zamieszczonych na portalu Dzieje pl. „oprócz opisów życia jezuitów oraz Kościoła i stosowanych wobec niego represji w okresie stalinowskim, czytelnik znajdzie również świadectwo »życia za kratami« w piwnicach aresztu MBP przy ul. Koszykowej i celach więzienia Warszawa I przy ul. Rakowieckiej, gdzie przebywał o. Bulanda od 1950 do 1954 r. Jezuita odtworzył także przebieg przesłuchań, którym został poddany".

 

Zdaniem portalu Dzieje pl. zaletą publikacji jest to, że „wspomnienia uzupełnione zostały przypisami rzeczowymi i tekstowymi. Bartłomiej Noszczak położył też nacisk na przybliżenie sylwetek tych postaci, wspomnianych przez o. Bulandę, które mogą być nie być znane szerszemu gronu czytelników. Do „Wspomnień" dołączono fotografie, w tym unikatowe zdjęcie z wycieczki jezuitów na Monte Cassino we wrześniu 1946 r., a także faksymile dokumentów".

 

Z informacji o książce zamieszczonych na oficjalnym serwisie informacyjnym Konferencji Wyższych Przełożonych Zakonów Męskich w Polsce „Życie Zakonne" „wspomnienia o. Edwarda Bulandy SJ opatrzone słowem wstępnym o. Tomasza Ortmanna SJ – przełożonego Prowincji Wielkopolsko-Mazowieckiej Towarzystwa Jezusowego".

 

Według Bartłomieja Noszczaka „zakonnik poznaje najpierw gorzki smak niemieckiej okupacji. (Po wielu perypetiach szczęśliwie doczeka końca wojny i nie podzieli tragicznego losu wielu spośród jego współbraci, którzy jako ludzie Kościoła i przedstawiciele polskiej inteligencji stają się ofiarami niemieckiego terroru). Wydaje się, że po TEJ wojnie może być już tylko lepiej. Lecz okupację brunatną zastępuje w Polsce okupacja czerwona, która równie bezwzględnie zwalcza domniemanych lub rzeczywistych wrogów systemu. Do tej kategorii zostają także włączeni jezuici, co oznacza dla nich nowy etap represji. W 1950 r. zamykają się za o. Edwardem drzwi okrytego złą sławą aresztu tajnej policji przy ul. Koszykowej, a później więzienia na Mokotowie. Jezuita prowadzi Czytelnika po tych mrocznych miejscach, obnażając mechanizmy niszczenia i niewolenia jednostki przez wyznawców boga ubranego w mundur generalissimusa".

 

Zdaniem Bartłomieja Noszczaka „wspomnienia jezuity nie koncentrują się jednak wyłącznie na ciemnej stronie życia w Polsce pod rządami totalitarnych reżimów. Opisują m.in. rozwój naukowy jezuity, który zaraz po wojnie, gdy stalinizm nie pokazuje jeszcze w pełni zbrodniczego oblicza, wyjeżdża na staż badawczy do Europy Zachodniej. Ojciec Edward odczuwa wtedy powiew wolności. Uczestniczy m.in. w kongregacji generalnej, która wybiera generała jezuitów i spotyka się z papieżem Piusem XII, który wypowiada prorocze słowa o przyszłości Kościoła w Polsce".

 

W opinii Bartłomieja Noszczaka „wspomnienia jezuity są kopalnią wiedzy o historii Towarzystwa Jezusowego. Kreślą interesujące sylwetki wielu spośród współbraci o. Edwarda. Opowiadają także – z pierwszej ręki! – o kulisach życia zakonnego".

 

Jan Bodakowski

Źródło: JB

Sonda

Wczytywanie sondy...

Polecane

Wczytywanie komentarzy...
Przejdź na stronę główną