Dziś wspominamy ks. prof. Józefa Pawłowskiego, rektora Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach. Zasłynął pomocą charytatywną niesioną podczas niemieckiej okupacji. Aresztowany za działalność konspiracyjną, został zesłany do obozów zagłady, najpierw w Oświęcimiu, a następnie w Dachau, gdzie 9 stycznia 1942 r. zginął śmiercią męczeńską.

Urodził się 9 sierpnia 1890 r. w miasteczku Proszowice pod Krakowem, w wielodzietnej rodzinie mieszczańskiej. Uczył się w szkole elementarnej w rodzinnym mieście, a później w Państwowym Progimnazjum w Pińczowie. W 1906 r. wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Kielcach. W latach 1911-1915 studiował w Katolickim Uniwersytecie w Innsbrucku.

Świecenia kapłańskie otrzymał w lipcu 1913 r., po czym przez kolejne trzy lata przebywał w Austrii, pełniąc posługę duszpasterską w Linzu i Wiedniu. Po powrocie do kraju otrzymał stanowisko profesora Seminarium Duchownego w Kiel­cach, gdzie wykładał archeologię, introdukcję do Pisma Świętego oraz egzegezę Nowego Testamentu. W 1918 r. objął funkcje wicerektora seminarium, pełniąc ją przez osiemnaście lat, po czym w 1936 r. został rektorem.

W 1921 r. nawiązał współpracę z Polskim Towarzystwem Misyjnym. Z jego inicjatywy na terenie diecezji kieleckiej powstały liczne stowarzyszenia misyjne, m.in. Papieskie Dzieło Rozkrzewiania Wiary, Kleryckie Koło Misyjne czy Liga Dzieci dla Afryki. W 1936 r. został członkiem Rady Krajowej Związku Misyjnego Duchowieństwa. Dzięki jego zaangażowaniu chęć pracy w związku zgłosiło 95% księży diecezji kieleckiej.

Zabiegał o pomoc materialną dla biednych kleryków. Szczególną troską otaczał chorych, z własnych środków zapewniał im lekarstwa oraz w razie potrzeby pobyt w uzdrowiskach. Opiekował się domem starców, który miał siedzibę w dawnym szpitalu Świętej Trójcy. Zajmował się pracą duszpasterską z młodzieżą ze szkół średnich, był także kapelanem kieleckich harcerzy.

Był autorem kilkudziesięciu artykułów, recenzji i not bibliograficznych. Jego publikacje dotyczyły tematyki biblijnej, misyjnej, duszpasterskiej oraz formacji seminaryjnej i kapłańskiej. W uznaniu dla rozlicznych zasług w 1924 r. został odznaczony godnością szambelana papieskiego, w 1926 r. został kanonikiem honorowym, a w 1933 r. kanonikiem gremialnym Kapituły Katedralnej w Kielcach.

Po wybuchu II wojny światowej, 6 listopada 1939 r., został mianowany proboszczem parafii katedralnej w Kielcach. W trudnym czasie niemieckiej okupacji prowadził ofiarną działalność charytatywną. Jako kapelan Polskiego Czerwonego Krzyża uzyskał prawo wstępu do obozów jenieckich i kieleckiego więzienia.

Dostar­czał więźniom cywilne ubrania, przyjmował od nich listy i przekazywał rodzinom, udzielał ducho­wej pociechy. Czasami nawet ułatwiał im ucieczkę. Organizował jadłodajnie przez parafialną Caritas i Radę Główną Opiekuńczą. Pomagał też Żydom, członkom polskiego podziemia zbrojnego oraz osobom przesiedlanym z terenów włączonych do III Rzeszy.

Z czasem jego działalność zwróciła uwagę Niemców, w efekcie 10 lutego 1941 r. został aresztowany i umieszczony w więzieniu na Wzgórzu Zamkowym. W połowie kwietnia wywieziono go do niemieckiego obozu koncentracyjnego w Oświęcimiu, a miesiąc później Dachau, gdzie 9 stycznia 1942 r. został stracony. Ciało spalono w obozowym krematorium.

13 czerwca 1999 r. w Warszawie papież Jan Paweł II beatyfikował księdza Józefa Pawłowskiego w gronie 108 męczenników II wojny światowej. W 2008 r., w rodzinnych Proszowicach odsłonięto pomnik błogosławionego kapłana, powstały staraniem miejscowej wspólnoty parafialnej.

Paweł Brojek

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.