Tegoroczny etap badań archeologicznych na stanowisku w Dębach, uroczysku położonym na terenie Supraśla (woj. podlaskie), przyniosło kolejne sensacyjne odkrycie reliktów sprzed około 4,5 tys. lat, związanych z obrzędowością społeczności, przybyłej tu z ziem dzisiejszej Hiszpanii.

Najpierw znaleziono kamienny sztylet. Wkrótce potem pracujący archeolodzy zaczęli odsłaniać zabytki leżące tuż pod nim - kamienne groty strzał, bursztynowe ozdoby, resztki przepalonych kości, skorupy naczyń z charakterystycznym ornamentem wchodzące w skład depozytu złożonego w tym miejscu przed 4,5 tysiącami lat. W odległości niespełna 1,5 m od tych znalezisk odkryto, podobny zestaw przedmiotów, użytych w pradawnym obrzędzie.

Na stanowisku w Dębach, odkryto obiekt o charakterze obrzędowym. Znalezione przedmioty zostały wytworzone i złożone tu przez społeczność tzw kultury pucharów dzwonowatych, nazwa ta pochodzi od kształtu naczyń którymi się posługiwali jej przedstawiciele. Kultura ta wywodzi się z bardzo daleka, bo aż z Półwyspu Iberyjskiego, czyli ziem dzisiejszej m.in. Hiszpanii.

Na obszar dzisiejszego Supraśla ludzie ci dotarli najpewniej około 4,5 tys. lat temu. - Jest to niewątpliwie odkrycie sensacyjne, które zmienia naszą wiedzę na temat zasięgu kultury pucharów dzwonowatych. Powstaje pytanie co ci ludzie robili tak daleko od zakątków zachodniej Europy, czyli swoich rodzinnych stron? To, co znaleźliśmy, to najdalej wysunięte na Wschód ślady bytności tej kultury – mówi kierujący pracami na Dębach archeolog Adam Wawrusiewicz z Muzeum Podlaskiego w Białymstoku. – To odkrycie zmieni spojrzenie na tamtą epokę, wiele podręczników archeologii trzeba będzie napisać na nowo – dodaje.

Społeczności kultury tzw. pucharów dzwonowatych znane są archeologom z tego, iż zajmowały się one poszukiwaniem cennych surowców i organizowaniem szlaków komunikacyjnych, którymi można by je transportować na zachód Europy. Wśród badaczy pracujących w dolinie rzeki Supraśl powstała więc hipoteza, iż społeczność, której ślady bytności tu odnaleziono mogła być grupą wytyczającą taki szlak transportowy. Szczególnie cenne w tym rejonie mogły być dla tych prahistorycznych społeczności z terenów zachodniej Europy, obficie tu występujące krzemienie, z których w tamtych czasach wytwarzano narzędzia i broń. Tę hipotezę potwierdzałoby odkrycie dokonane przez archeologów w roku 1991 prehistorycznych kopalni krzemienia, na terenie nie odległego od Supraśla rezerwatu przyrody „Krzemianka”.

Badania w dolinie rzeki Supraśl trwają kolejny sezon, a ich efekty za każdym razem są zaskakujące. Dwa lata temu na terenie kolonii Dębowik w pobliżu Supraśla odkryto obozowisko przedstawicieli kultury łużyckiej, tej samej której dziełem jest osada w Biskupinie, wzniesiona w zachodniej części Polski. Obecny etap prac trwać będzie do końca tego tygodnia.

Tekst i fot. Adam Białous