Podczas kampanii wrześniowej w składzie Armii „Pomorze” bronił twierdzy Modlin, później działał w podziemiu akowskim na Wileńszczyźnie. Po wojnie organizował sieć wywiadowczą w ramach struktur Okręgu Wileńskiego AK odtworzonego w nowych granicach Polski, za co komunistyczny sąd skazał go na śmierć. Wyrok został wykonany 31 maja 1950 r.

Zygmunt Szymanowski urodził się 15 sierpnia 1910 r. w Motulach koło Suwałk. Po ukończeniu miejscowej szkoły powszechnej kontynuował naukę w szkole średniej w Suwałkach i w XI Państwowym Gimnazjum we Lwowie. Działał w harcerstwie.

W 1931 r. został powołany do służby wojskowej, którą odbył w Szkole Podchorążych Rezerwy Piechoty w Krakowie. W 1934 r. rozpoczął studia w Akademii Handlu Zagranicznego we Lwowie i na Politechnice Lwowskiej. W przededniu wojny, w sierpniu 1939 r., uzyskał dyplom magistra ekonomii.

Podczas kampanii wrześniowej był zastępcą, a następnie dowódcą kompanii ckm w 19 pp. w składzie Armii „Pomorze”. Brał udział w walkach pod Włocławkiem, Płockiem i w obronie twierdzy Modlin. Dwukrotnie ranny, przebywał w szpitalu, skąd trafił do obozu jenieckiego w Działdowie.

Niedługo potem uciekł i powrócił w rodzinne strony, gdzie został ponownie aresztowany. Po kolejnej ucieczce przedarł się na Wileńszczyznę, gdzie zaczął działać w podziemiu. W latach 1942-1944 był kierownikiem komórki wywiadowczej ZWZ-AK w okręgu wileńskim zajmującej się koleją.

We wrześniu 1944 r. został aresztowany przez NKWD i skazany przez sowiecki sąd na 10 lat pozbawienia wolności. Po ucieczce w marcu 1945 r. powrócił na Suwalszczyznę. Znalazł się w strukturach Ośrodka Mobilizacyjnego Okręgu Wileńskiego AK, organizując jego sieć wywiadowczą, dzięki której utrzymywano kontakt z polskim rządem w Londynie.

Poszukiwany przez UB, w 1947 r. przeniósł się do Szklarskiej Poręby. Został aresztowany w czerwcu 1948 r. w wyniku szeroko zakrojonej operacji MBP przeciwko strukturom Okręgu Wileńskiego.

Osadzony w więzieniu na Mokotowie, był torturowany podczas śledztwa. W styczniu 1950 r. Wojskowy Sąd Rejonowy pod przewodnictwem mjr. Mieczysława Widaja skazał go na potrójną karę śmierci. Wyrok został wykonany 31 maja 1950 r.

Symboliczny grób por. Zygmunta Szymanowskiego znajduje się na warszawskich Powązkach w Kwaterze „na Łączce”.

opr. Paweł Brojek
Źródło: Tadeusz Swat, „...Przed Bogiem i historią”. Księga ofiar komunistycznego reżimu w Polsce lat 1944–1956. Mazowsze, Warszawa 2003
fot. wojsko-polskie.pl


© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.