150. rocznica śmierci Karola Szajnochy

0
0
0
/

10 stycznia 1868 r. we Lwowie zmarł Karol Szajnocha, pisarz, działacz niepodległościowy i wybity badacz dziejów Polski na przestrzeni wieków. Z dzieł historycznych jego autorstwa poświęconych polskim władcom korzystał m.in. Henryk Sienkiewicz, pisząc Trylogię. Karol Szajnocha przyszedł na świat 20 listopada 1818 r. w Komarnie pod Lwowem, w ówczesnym zaborze austriackim, w rodzinie zniemczonego Czecha Wacława Scheinoha-Vtelenský'ego i Polki, Marii z Łozińskich. Wychowywany w duchu patriotycznym dorastał w atmosferze polskości. Początkowo uczył się w domu, następnie w szkołach średnich w Samborze i we Lwowie. Już w tym czasie starał się zatrzeć ślady swego niepolskiego pochodzenia, zmieniając stopniowo pisownię nazwiska (Szejnoha de Wtellensky, wreszcie Szajnocha). Założył konspiracyjne „Towarzystwo Starożytności” wywodzące się duchowo ze wzorów filomacko-filareckich, mające na celu gromadzenie i referowanie wiadomości o istniejących w kraju zabytkach przeszłości. Od 1835 r. kontynuował naukę na wydziale filozoficznym Uniwersytetu Lwowskiego. Po kilku miesiącach został aresztowany i oskarżony o pisanie wierszy o antyrządowej treści, które znalazły się na ulotkach rozrzuconych w gmachu uczelni i w kościele bernardynów w rocznice wybuchu powstania listopadowego. Przez pierwsze miesiące trzymano go w kajdanach założonych na nogi i ręce, w zupełnej ciemności. Ciężkie warunki odbiły się na jego zdrowiu, osłabiając wzrok. W więzieniu mógł korzystać tylko z podręczników do gramatyki i słowników. Tam nauczył się języka angielskiego i francuskiego. W 1837 r. odzyskał wolność. Zakazano mu nauki na wyższych uczelniach, więc kształcił się sam, głównie w zakresie literatury i historii. Brał też lekcje od prywatnych nauczycieli. Po pewnym czasie na tyle dobrze opanował obie te dziedziny, że sam zaczął uczyć innych. Jego prace pojawiały się w czasopismach „Dziennik Literacki”, „Lwowianin” czy „Rozmaitości” – dodatku do „Gazety Lwowskiej”. Pisał wiersze, powieści, utwory dramatyczne. Jako historyk zadebiutował w 1847 r. rozprawą „Pogląd na ogół dziejów polskich”. Swoje utwory publikował w „Bibliotece Zakładu Ossolińskich”. W następnych latach dzieła ukazywały się najpierw na łamach czasopism, a potem w wydaniach książkowych. Mimo ostrzeżeń lekarzy i coraz większych problemów ze wzrokiem pracował dalej. W 1849 r. powstała pierwsza z serii monografii przedstawiająca dzieje Polski na przestrzeni wieków nosząca tytuł „Bolesław Chrobry”, a niedługo później kolejna - „Władysław Łokietek”. Uznanie i popularność przyniosło mu wydane w latach 1855-1856 dzieło „Jadwiga i Jagiełło”. Okrzyknięto go wówczas wielkim narodowym dziejopisarzem. Z napisanych przez niego dzieł historycznych poświęconych polskim władcom korzystał piszący w tym czasie Trylogię Henryk Sienkiewicz. W 1853 r. Szajnocha został zastępcą kustosza w Zakładzie Narodowym im. Ossolińskich. Był inicjatorem i wydawcą I tomu dzieła Pomniki Dziejowe Polski (Monumenta Poloniae Historica), wydawnictwa, które skupiało najwybitniejszych ówczesnych uczonych. Był też autorem opracowań „Dwa lata dziejów naszych 1646 i 1648” opublikowanych w latach 1865 i 1869 oraz czterotomowych „Szkiców historycznych” wydanych w latach 1854-1869. W 1860 r. utracił zupełnie wzrok. Mimo kalectwa i innych nękających go chorób pracował bez przerwy w miarę swych sił. Słuchał lektora, dyktował, ale pisał sam również, posługując się przy tym opracowanym przez siebie przyrządem. W ostatnich latach przed śmiercią nie mógł już pisać ze względu na postępujący reumatyzm. Karol Szajnocha zmarł 10 stycznia 1868, r. spoczął na Cmentarzu Łyczakowskim. Jego pogrzeb był wielką manifestacją narodowo-patriotyczną, w której wzięli udział przedstawiciele najwyższych władz Galicji, arystokracji, świata nauki, kultury i sztuki, a także wszelkich klas społecznych. Źródło: »„Jadwiga i Jagiełło” Karola Szajnochy na tle jego życia i twórczości naukowej«, Stefan Kuczyński, lwow.home.pl

Źródło: prawy.pl

Sonda

Wczytywanie sondy...

Polecane

Wczytywanie komentarzy...
Przejdź na stronę główną