65 lat temu w sowieckim więzieniu zmarł Jan Stanisław Jankowski - jeden z oskarżonych w tzw. procesie szesnastu

0
0
0
/

Działacz niepodległościowy i żołnierz Legionów, w wolnej Polsce poseł i minister zaangażowany w chadecki ruch związkowy. W czasie II wojny światowej działał w konspiracji cywilnej związanej z Rządem Polskim w Londynie. Jako jego wicepremier był najwyższym rangą przedstawicielem władz cywilnych Polskiego Państwa Podziemnego więzionym i zamordowanym w ZSRR. Urodził się 6 maja 1882 r. w Krasowie Wielkim na Podlasiu w rodzinie właściciela ziemskiego. Po ukończeniu gimnazjum filologicznego w Piotrkowie Trybunalskim podjął studia na Wydziale Fizyko-Matematycznym Uniwersytetu Warszawskiego, a następnie na Wydziale Chemii Politechniki Warszawskiej. W 1906 r. wstąpił do Wyższej Szkoły Technicznej w Pradze, którą ukończył dwa lata później. Podczas studiów wstąpił do Związku Młodzieży Polskiej „Zet” oraz związał się ze Stronnictwem Narodowo-Demokratycznym. W 1906 r. współorganizował Narodowy Związek Robotniczy, w następnych latach był jednym z inicjatorów oderwania się tej organizacji od endecji. W czasie pobytu w Krakowie w latach 1912–1914 był związany z Komisją Tymczasową Skonfederowanych Stronnictw Niepodległościowych i Polskim Związkiem Wojskowym. Podczas I wojny światowej walczył w Legionach Polskich. Po odzyskaniu niepodległości pracował w Ministerstwie Rolnictwa i Dóbr Państwowych oraz Głównym Urzędzie Ziemskim. Jako współzałożyciel Narodowej Partii Robotniczej (NPR) w latach 1920–1923 był jej prezesem, a do 1933 r. jej wiceprezesem. W 1921 r. w pierwszym rządzie Wincentego Witosa objął tekę ministra pracy i opieki społecznej. Następnie powrócił do pracy w Ministerstwie Rolnictwa i Dóbr Państwowych. W 1926 r. ponownie stanął na czele Ministerstwa Pracy i Opieki Społecznej, kierując tym resortem w gabinecie Aleksandra Skrzyńskiego oraz w trzecim rządzie Wincentego Witosa. Po przewrocie majowym odszedł ze służby w administracji państwowej. Z ramienia NPR był posłem na Sejm w latach 1928–1935, a w latach 1927–1934 radnym Warszawy. W 1937 r. po wewnętrznym konflikcie opuścił NPR i został członkiem Stronnictwa Pracy. Po wybuchu II wojny światowej działał początkowo w instytucjach opieki społecznej m.in. w Radzie Głównej Opiekuńczej. W 1941 r. objął funkcję dyrektora Departamentu Pracy i Opieki Społecznej Delegatury Rządu na Kraj. Pod koniec 1942 r. został zastępcą Delegata Rządu RP na Kraj, natomiast w kwietniu 1943 r. sam objął tę funkcję po aresztowaniu jego poprzednika, Jana Piekałkiewicza. W lipcu 1944 r., jako nowo mianowany wicepremier i kierownik Krajowej Rady Ministrów, w porozumieniu z Komendantem Głównym AK i jego sztabem, zatwierdził decyzję o rozpoczęciu powstania w Warszawie. Po jego kapitulacji przedostał się poprzez obóz w Pruszkowie na wolność. W marcu 1945 r. wraz z innymi przywódcami Polskiego Państwa Podziemnego został podstępnie aresztowany przez NKWD, a następnie przewieziony do Moskwy i umieszczony w więzieniu na Łubiance. W tzw. procesie szesnastu przeprowadzonym w dniach 18–21 czerwca 1945 r. został oskarżony o „organizowanie i kierowanie polską organizacją podziemną na tyłach Armii Czerwonej oraz dokonywanie aktów terroru w stosunku do jej oficerów i żołnierzy”. Skazany na 8 lat więzienia, na dwa tygodnie przed końcem odbywania kary, 13 marca 1953 r. zmarł w więzieniu we Włodzimierzu nad Klaźmą. Prawdopodobnie został zamordowany. Pochowano go na miejscowym cmentarzu w zbiorowej mogile. W 1991 r. odsłonięto tam poświęconą mu tablicę pamiątkową. Symboliczny grób znajduje się na Cmentarzu Wojskowym na Powązkach w Warszawie. W 1995 r. Jan Stanisław Jankowski został pośmiertnie uhonorowany Orderem Orła Białego.

Źródło: prawy.pl

Najnowsze

Sonda

Wczytywanie sondy...

Polecane

Wczytywanie komentarzy...
Przejdź na stronę główną