Oficer dyplomowany Wojska Polskiego, walczył w wojnie polsko-bolszewickiej oraz kampanii wrześniowej, bój o wolną i niepodległą Polskę kontynuował w szeregach podziemnych formacji niepodległościowych – Armii Krajowej, Delegatury Sił Zbrojnych i Zrzeszenia WiN. Zmarł 45 lat temu w Paryżu. Janusz Bokszczanin urodził się 29 października 1894 r. w Grodnie. W 1905 r. rozpoczął naukę w miejscowym gimnazjum, gdzie działał w konspiracyjnym kółku młodzieżowym. Wydalony za udział w strajku szkolnym kontynuował edukację w rosyjskich korpusach kadetów w Pskowie i Połocku. Maturę zdał w 1914 r. Podczas I wojny światowej, po zmobilizowaniu do armii carskiej, został skierowany do szkoły oficerskiej w Petersburgu, a następnie służył w 4 pułku huzarów. Od listopada 1917 r. walczył w korpusach polskich w Rosji. W 1919 r. wstąpił do Wojska Polskiego jako oficer kawalerii. Brał udział w wojnie z bolszewikami. W okresie XX-lecia międzywojennego pełnił różne funkcje dowódcze, był też instruktorem wojskowym. Sam również uczestniczył w licznych kursach i szkoleniach dla oficerów. W lipcu 1939 r. objął dowództwo 10. Pułku Strzelców Konnych, na którego czele, w składzie 10 Brygady Kawalerii gen. Maczka, walczył w kampanii wrześniowej. Ranny w trakcie walk o Lwów, trafił do szpitala w Dublanach, skąd przedostał się do Warszawy. Od lutego 1940 r. działał w konspiracji w szeregach Związku Walki Zbrojnej. W maju został aresztowany w łapance i trafił na Pawiak. Po uwolnieniu objął stanowisko szefa Wydziału Broni Szybkich w Oddziale III Komendy Głównej ZWZ. Współpracował z miesięcznikiem „Insurekcja”, od 1941 r. kierował redakcją „Towarzysza Pancernego”. Brał udział w przygotowaniach planu „Burza”. W okresie od lutego do czerwca 1944 r. pełnił funkcję I zastępcy szefa sztabu Komendy Głównej AK, po czym powrócił na dawne stanowisko. Od lipca tego roku był II zastępcą Szefa Sztabu KG AK do spraw organizacyjnych. Sprzeciwiał się planom wybuchu powstania warszawskiego, uważając okoliczności do walki za niesprzyjające. Decyzję o jego rozpoczęciu uzależniał od postawy Armii Czerwonej, która zajęła pozycje na przedpolach Warszawy, po prawej stronie Wisły. Tylko jej ewentualna ofensywa dawała szansę powodzenia. Za swój opór stracił stanowisko w sztabie AK. W momencie wybuchu powstania przebywał poza stolicą. Podczas próby przedostania się w rejon walk został ranny i przechwycony przez Niemców, a następnie wywieziony na roboty przymusowe do Rzeszy. Pod koniec września 1944 r. zbiegł i powrócił do kraju, gdzie objął szefostwo sztabu Komendy Głównej AK. Po rozwiązaniu Armii Krajowej, w kwietniu 1945 r. został zastępcą Delegata Sił Zbrojnych na Kraj, a we wrześniu tego roku - doradcą prezesa zarządu Zrzeszenia WiN, płk. Jana Rzepeckiego. W październiku 1945 r., na polecenie dowództwa Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, został wysłany do Londynu jako emisariusz. Rok później osiadł w Paryżu. Do 1953 r. był członkiem Delegatury WiN-u za granicą. Płk Janusz Bokszczanin zmarł 1sierpnia 1973 r., w wieku 78 lat. Był odznaczony m.in. Orderem Virtuti Militari V klasy oraz Złotym Krzyżem Zasługi. Źródło: archiwumcaw.wp.mil.pl