Wielokrotnie na łamach portalu prawy.pl prezentowałem Państwu ilustrowane książki dla dzieci i młodzieży "dotykające" historii w najróżniejszych wymiarach - to prawdziwy temat-rzeka. Choć za wcześnie, by stwierdzić, czy doczekiwały się statusu ,,kultowych" to należy jednak przyznać, że stanowią one niemalże podgatunek literatury dziecięcej.
,,ABC historii", ,,Historia Polski w stu barwnych odsłonach", ,,Historia dla Piotrka", wyłamująca się ze schematów seria ,,Strrraszna historia" - wszystkie te książki i serie "dotykały" historii.
Czas przyjrzeć się kolejnym książkom będącym przedstawicielami tego podgatunku, a mianowicie ,,Tak żyli ludzie" oraz jej kontynuacji ,,Tak żyli ludzie w dawnej Polsce". Obie te serie są na tyle ciekawe, że pierwsza z nich jest polskim przekładem cyklu ukazującego się nad Sekwaną, druga zaś - powstała w Polsce. Innymi słowy Polacy rozwinęli zagraniczną serię nie tyle o nowe wątki, ile o całe tomy.
Zacznijmy od serii ,,Tak żyli ludzie". Książki przedstawiały historię ludzkości od czasów prehistorycznych po II wojnę światową. Jednocześnie widać, że dla Francuzów w serii tej najbardziej liczył się ich kraj; w końcu mamy w niej takie pozycje jak ,,Historia Francuzów" (jedyna pozycja skupiająca się na dziejach jednego narodu w serii) ,,W czasach Ludwika XIV", ,,W czasach Rewolucji Francuskiej", ,,W czasach Napoleona".
Zgodnie z tradycją tego podgatunku rozdziały są krótkie, dwustronicowe, bogato ilustrowane. W tym przypadku połowę pierwszej strony zajmuje ilustracja, połowę tekst, zaś drugą kilka ilustracji z komentarzami tekstowymi. Całość wieńczy dłuższy tekst wprowadzający.
Choć tekst jest szczupły objętościowo, to autorów należy pochwalić za mnogość tematów: np. w książce poświęconej wczesnemu średniowieczu i barbarzyńskim królestwom mamy rozdziały poświęcone upadkowi cesarstwa zachodniorzymskiego, prawu barbarzyńskiemu, klęskom żywiołowym, szkołach prowadzonych przez mnichów, obrzędom pogrzebowym, miastom, wierzeniom... Innymi słowy każdy okres traktowany jest przekrojowo i nie ogranicza się do jednego tematu.
Seria ,,Tak żyli ludzie w dawnej Polsce" nie dokonywała zmian w dotychczasowej formule książek. Czytelnik otrzymywał to samo, przy czym tym razem dotyczyło to historii jego kraju. Książki opisywały nasza historię od czasów Piasta po koniec PRL-u, z czasem przyglądając się też ,,mniejszym" aspektom naszej historii.
Obie serie są już dzisiaj zapomniane, niemniej ich lektura warta jest polecenia choćby po to, by porównać je z wynikami najnowszych badań, przyjrzeć się punktowi widzenia Francuzów na historię, spojrzeć "innym okiem" na naszą. Czy w dzisiejszych czasach tego typu książki potwierdziłyby szansę sukcesu rynkowego? W dobie Internetu i wyłącznie z suchymi informacjami, nawet ilustrowanymi - nie sądzę.
,,Tak żyli ludzie w dawnej Polsce" jest odmiennym spojrzeniem na ,,wczoraj" - choć wpisuje się w cykl lektur "wielopokoleniowych". Seria historyczno-obyczajowych opowieści o dawnych czasach skłania do refleksji, zadziwia, porządkuje, intryguje - mimo upływu czasu i ekspansji tematyki historycznej. choć - jak twierdzi Agnieszka Lisak - "Polacy są zdolni do wielkich czynów tylko wtedy, gdy mają na rękach kajdany."