Tarczyca i jej funkcje

Ten bardzo ważny gruczoł jest zlokalizowany na przedniej części szyi. Wzdłuż boku tarczycy przechodzą ważne dla funkcjonowania mózgu i głowy naczynia krwionośne. Położenie tarczycy jest takie, że po powiększeniu może powodować ucisk gardła i przełyku, a także ucisk naczyń krwionośnych. Tarczyca jest jednym z najważniejszych organów w układzie hormonalnym człowieka. Tarczyca odgrywa kluczową rolę w procesach tlenowego metabolizmu, zachowania bilansu energetycznego, produkcji ciepła i szeregu innych funkcji. Powinniśmy pamiętać, że zapotrzebowanie energetyczne i ścisłe dopasowanie dostaw energii do tego zapotrzebowania jest regulowane dzięki dwóm gruczołom: nadnerczom i tarczycy. Hormony wytwarzane przez tarczycę to T4 (tyroksyna) i T3 (trijodotyronina). Mają one bardzo duże znaczenie dla organizmu ludzkiego, ponieważ są odpowiedzialne za aktywację metabolizmu lipidów. Funkcją hormonów tarczycy jest również regulacja metabolizmu, wytwarzania ciepła oraz dbanie o dobry stan kości. Dlatego pogorszenie stanu tarczycy może zmieniać metabolizm organizmu, a także powodować problemy trawienne, wpływać na apetyt, stan skóry, włosów i paznokci, wywoływać zmęczenie i senność. To właśnie praca tarczycy odpowiada za tak zwane „zdrowie metaboliczne”, a jej niewłaściwe funkcjonowanie zwiększa ryzyko chorób metabolicznych – takich jak dna moczanowa, osteoporoza, czy cukrzyca. Problemy z tarczycą pojawiają się wtedy, gdy zaczyna ona wytwarzać za mało lub za dużo hormonów. W pierwszym przypadku mamy do czynienia z niedoczynnością, w drugim z nadczynnością tarczycy.

Niedoczynność tarczycy

Niedoczynność tarczycy jest zjawiskiem dość powszechnym, ponieważ występuje u około dziesięciu procent mieszkańców Zachodu, ale leczona jest u kilku procent z nich. Charakteryzuje się niedostateczną produkcją hormonów T3 i T4. Niedoczynność tarczycy powoduje szereg problemów zdrowotnych. Co więcej nieleczona może prowadzić nawet do zagrożenie życia. Wyróżnia się pierwotną i wtórną niedoczynność tarczycy. Co do przyczyn pierwotnej niedoczynności tarczycy najczęstszą jest uszkodzenie gruczołu spowodowane stanami zapalnymi, leczeniem radioaktywnym jodem, napromieniowaniem okolic szyi, a także działanie niektórych leków, a także chirurgiczne usunięcie tarczycy. Stan zapalny tarczycy prowadzący do niedoczynności to częsta konsekwencja choroby Hashimoto. A także innych chorób autoimmunologicznych, a więc takich, w których układ odpornościowy niszczy własny organizm.

Najczęstszym objawem niedoczynności tarczycy jest spowolnienie metabolizmu, a przez to wzrost wagi. A także: przewlekłe zmęczenie, bóle mięśniowe i obrzęki stawów, obniżenie ciśnienia i spowolnione tętno, spadek potliwości, problemy z koncentracją, czy obrzęki podskórne.

Czym jest choroba Hashimoto?

Choroba Hashimoto to przewlekłe autoimmunologiczne zapalenie tarczycy. Ma ona podłoże autoimmunologiczne i jest wywołana przez własne przeciwciała (limofocyty), w której dochodzi do powstawania niebolesnego stanu zapalnego tarczycy. Co później przez lata niszczy tarczycę i prowadzi do zmniejszenia produkcji hormonów. Przyczyny choroby Hashimoto możemy podzielić na genetyczne i środowiskowe. I tak uważa się, że w 70 procentach odpowiada układ genów HLA. Natomiast do czynników środowiskowych zaliczamy: nadmiar jodu, niedobór selenu, niedobór witaminy D3 i innych) witamin.

Nadczynność tarczycy

Z kolei nadczynność tarczycy, inaczej hipertyreoza, to stan nadmiaru hormonów tarczycowych, który przejawia się przyspieszeniem działania organizmu. Jest zaraz po niedoczynności najczęstszą chorobą tarczycy. Co ciekawe u mężczyzn występuje rzadko (zaledwie 14 przypadków na 10 000 mężczyzn), za to choruje na nią 1,6 procenta kobiet i to głównie w wieku 20-40 lat (a więc 160 na 10 000 kobiet).

Choroby tarczycy często są lekceważone i pomijane. To błąd, ponieważ uporczywe tycie, problemy z dną moczanową, czy cukrzycą (w tym także występującej przy niej insulinoopornością) wcale nie muszą wynikać tylko ze złej diety i niewłaściwego trybu życia, ale właśnie z powodów problemów z tarczycą. Dlatego w przypadku powyższych objawów chorób antyimunnologicznych powinniśmy przede wszystkim przebadać naszą tarczycę.

Magdalena Żuberska

Tekst ukazał się w miesięczniku Moja Rodzina. Zachęcamy do prenumeraty.