Wybuch I wojny światowej spowodował rozbudzenie nadziei Polaków na szybkie odzyskanie niepodległości. Coraz wyraźniejsza klęska Niemiec na froncie zachodnim ożywiła działalność konspiratorów wielkopolskich.

Po upadku Powstania Styczniowego w regionie działały organizacje paramilitarne, których członkowie swoje zajęcia wykorzystywali do przygotowań zbrojnych: Towarzystwo Gimnastyczne „Sokół”, a później także skauting. Na podstawie skautingu powstała Polska Organizacja Wojskowa zaboru pruskiego, tajna organizacja wojskowa założona w lutym 1918 r. w Poznaniu.

Po wybuchu rewolucji w Niemczech w listopadzie 1918 r. cały region został pokryty siecią rad robotniczych i żołnierskich, przystąpiono też do tworzenia Straży Ludowej oraz Służby Straży i Bezpieczeństwa. W pierwszych dniach grudnia 1918 r. w Poznaniu obradował Sejm Dzielnicowy, w którym zasiedli przedstawiciele wszystkich ziem polskich znajdujących się pod zaborem pruskim, jak również polskiej emigracji zarobkowej w Niemczech.

Sejm wyłonił polską władzę państwową - Naczelną Radę Ludową oraz jej organ roboczy – Komisariat w składzie: ks. Stanisław Adamski (Poznań), Wojciech Korfanty (Śląsk), dr Stefan Łaszewski (Pomorze), Adam Poszwiński (Kujawy), Józef Rymer (Śląsk) i Władysław Seyda (Poznań).

Bezpośrednią przyczyną wybuchu powstania była wizyta w Poznaniu wybitnego pianisty, męża stanu Ignacego Jana Paderewskiego. Jego obecność stała się okazją do zorganizowania manifestacji patriotycznej. Następnego dnia, czyli 27 grudnia, Niemcy zorganizowali kontrmanifestację. Jej uczestnicy zniszczyli po drodze siedzibę Komisariatu Naczelnej Rady Ludowej, doszło do zamieszek.

Dowódcą oddziałów powstańczych został mjr Stanisław Taczak. Do 15 stycznia 1919 r. wyzwolono większą część Wielkopolski, tocząc ciężkie walki, m.in. pod Rawiczem i Lesznem. W tym samym miesiącu do Poznania przybył gen. Józef Dowbor-Muśnicki, który po objęciu dowództwa nad oddziałami powstańczymi przeformował je w regularne wojsko.

16 lutego 1919 r. w Trewirze został podpisany układ przedłużający rozejm między państwami Ententy a Niemcami, który objął również front wielkopolski. Jednocześnie Armia Wielkopolska została uznana za wojsko sprzymierzone. Wojsko powstańcze podporządkowało się dowództwu Wojska Polskiego w maju 1919 r.

Formalne włączenie Wielkopolski do Polski nastąpiło po podpisaniu traktatu wersalskiego 28 czerwca 1919 r. Jego postanowienia weszły w życie dopiero w styczniu 1920 r. Na ich mocy polskie oddziały przejęły pozostające w rękach niemieckich przyznane Polsce fragmenty Wielkopolski i Pomorza. Liczbę poległych, zmarłych z ran czy chorób uczestników powstania szacuje się na ok. 2,5 tys., a rannych - 6 tys.

W czasie II wojny światowej powstańcy wielkopolscy byli systematycznie poddawani represjom przez niemieckiego okupanta. Ich nazwiska umieszczane były na liście proskrypcyjnej wrogów III Rzeszy. Oddziały einsatzgruppen w ramach akcji eksterminacyjnej wyszukiwały uczestników powstania i przeprowadzały ich publiczne egzekucje.

Walki Powstania Wielkopolskiego zostały po 1990 r. upamiętnione na Grobie Nieznanego Żołnierza w Warszawie napisem na jednej z tablic: „Powstanie Wielkopolskie”.

Uchwałą z 12 października 2017 Sejm RP VIII kadencji zdecydował o ustanowieniu roku 2018 Rokiem Pamięci Powstania Wielkopolskiego.