Rząd planuje objęcie ochroną sygnalistów

Projekt ustawy w tej sprawie, przedłożony przez Minister Rodziny, Pracy i Polityki Społecznej, przyjęła Rada Ministrów.

Najważniejsze rozwiązania ustawy

Jeśli ustawa zostanie uchwalona przez parlament, ochroną zostaną objęte osoby, które dokonają zgłoszenia lub ujawnienia informacji albo uzasadnionych podejrzeń naruszenia prawa, czyli tzw. sygnaliści. Mogą to być zarówno osoby pracujące w sektorze prywatnym, jak i publicznym i  zgłaszający  naruszenie prawa niezależnie od podstawy i formy świadczenia pracy lub pełnienia służby. Może to być więc  wszystkie stosowane w naszym kraju formy zatrudnienia m.in. umowa o pracę, umowa cywilnoprawna, prowadzenie działalności gospodarczej przez osobę fizyczną, kontrakt menedżerski, wolontariat, staż, praktyka czy służba wojskowa.

Nieprawidłowości mogą zgłaszać wszyscy, którzy o nieprawidłowościach się dowiedzieli lub ich doświadczyli -  bezpośredni  wykonawcy pracy, podwykonawcy lub dostawcy oraz inne osoby, które zgłaszają informacje o naruszeniach w kontekście związanym z pracą.

Na czym ma polegać ochrona sygnalisty?

W związku z dokonaniem zgłoszenia przez sygnalistę, nie będzie go można pociągnąć do odpowiedzialności, w tym odpowiedzialności dyscyplinarnej lub np. odpowiedzialności za szkodę dotyczącą naruszenia praw innych osób. Chodzi w szczególności o prawa autorskie, przepisy o ochronie danych osobowych oraz obowiązek zachowania tajemnicy, w tym tajemnicy przedsiębiorstwa.

Projekt ustawy określa też odszkodowania przysługujące sygnalistom w przypadku, gdy pracodawca zastosuje wobec sygnalistów działania odwetowe.  Kwota takiego odszkodowania nie będzie niższa niż przeciętne miesięczne wynagrodzenie w gospodarce narodowej w poprzednim roku (np. obecnie jest  to 7155,48 zł).

Ochrona sygnalisty pod warunkiem

Aby uzyskać status sygnalisty, konieczne będzie dokonanie zgłoszenia z wykorzystaniem odpowiedniego kanału zgłoszeń do odpowiednich organów państwa, które zostaną utworzone przez podmioty prywatne oraz publiczne, bądź zachowanie zasad ujawnienia publicznego.

Przyznanie ochrony sygnaliście uzależnione będzie też od tego czy osoba zgłaszająca miała uzasadnione podstawy by sądzić, że zgłoszenie lub ujawnienie publiczne jest konieczne do ujawnienia naruszenia prawa.

W każdym przypadku istotna będzie też rzetelność postępowania sygnalisty oraz wiarygodności zgłaszanych lub ujawnianych przez niego informacji.

Instytucją odpowiedzialną za udzielanie wsparcia sygnalistom będzie Rzecznik Praw Obywatelskich. Będzie on także urzędem, który zajmować się będzie przyjmowaniem zgłoszeń zewnętrznych od sygnalistów, jeśli chodzi o  konstytucyjne prawa oraz wolności człowieka i obywatela.

Nowe rozwiązania, jeśli zostaną uchwalone,  mają wejść w życie po 3 miesiącach od ogłoszenia w Dzienniku Ustaw. Natomiast przepisy dotyczące zgłoszeń zewnętrznych zaczną obowiązywać po 6 miesiącach od ogłoszenia.