75 lat temu w katastrofie nad Gibraltarem zginął Naczelny Wódz gen. Władysław Sikorski

Przed I wojną światową był jednym ze współzałożycieli i członków polskich organizacji niepodległościowych, później walczył w Legionach Polskich. Miał swój udział w przełomowej bitwie warszawskiej w 1920 r. W czasie II wojny światowej pełnił funkcję premiera Rządu RP na Uchodźstwie oraz Naczelnego Wodza Polskich Sił Zbrojnych. Władysław Sikorski urodził się 20 maja 1881 r. w Tuszowie Narodowym na Podkarpaciu, w zaborze austriackim. Uczęszczał do seminarium nauczycielskiego w Rzeszowie. W 1902 r. zdał maturę we Lwowie i rozpoczął studia na Wydziale Inżynierii Dróg i Mostów Politechniki Lwowskiej. Tam włączył się w działalność patriotyczną i społeczną, wstępując do Związku Młodzieży Polskiej „Zet”. Podczas studiów odbył jednoroczną służbę w armii austriackiej, uzyskując dyplom oficerski i stopień podporucznika rezerwy. W 1907 r. zbliżył się do obozu piłsudczykowskiego. Prowadził wykłady ze sztuki wojennej dla członków PPS, a w 1908 r. był jednym z założycieli Związku Walki Czynnej. Dwa lata później na terenach wschodniej Galicji organizował Związek Strzelecki. Podczas I wojny światowej został szefem Departamentu Wojskowego w Naczelnym Komitecie Narodowym - organizacji politycznej, której celem była polityczna i finansowa opieka nad organizującymi się Legionami Polskimi. Od 1916 r. jako wysłannik Legionów w Krakowie odpowiadał za rekrutację ochotników. Od września 1917 do lutego 1918 r. był dowódcą Ośrodka Uzupełnień Polskiego Korpusu Posiłkowego. Od listopada 1918 r. służył w Wojsku Polskim jako szef sztabu w dowództwie Armii „Wschód” w Galicji. W 1919 r. walczył w obronie Lwowa i dowodził grupą operacyjną na froncie polsko-ukraińskim. Podczas wojny z bolszewikami pełnił służbę na różnych stanowiskach dowódczych. Podczas zwycięskiej bitwy warszawskiej dowodził 5 Armią. W 1920 r. otrzymał stopień generała podporucznika a rok później generała porucznika. W latach 1921–1922 stał na czele Sztabu Generalnego. W grudniu 1922 r. został powołany na stanowisko szefa rady ministrów. Jego rząd doprowadził m.in. do uznania polskich granic wschodnich przez państwa zachodnie. Po dymisji ze stanowiska, od listopada 1923 r. do lutego 1924 r. był Generalnym Inspektorem Piechoty, a następnie przez kilka miesięcy ministrem spraw wojskowych w rządzie Władysława Grabskiego. W 1925 r. mianowano go dowódcą Okręgu Korpusu Nr VI we Lwowie. W czasie przewrotu majowego, wbrew rozpowszechnianym informacjom nie był neutralny, lecz udzielił wsparcia stronie rządowej. Skonfliktowany z Józefem Piłsudskim, w marcu 1928 r. został odwołany ze stanowiska dowódcy lwowskiego korpusu, pozostając bez przydziału służbowego do września 1939 r. W latach 1928-1932 przebywał za granicą, głównie w Szwajcarii i Francji, gdzie studiował w prestiżowej École Supérieure de Guerre. Pisał książki, w 1934 r. opublikował pracę „Przyszła wojna. Jej możliwości i charakter oraz związane z nim zagadnienia obrony kraju”, w której zawarł przewidywania i analizy dotyczące ewentualnego konfliktu zbrojnego w Europie, przestrzegając m.in. przed niebezpieczeństwem związanym z remilitaryzacją Niemiec. Pozostając za granicą, angażował się w działalność opozycyjną wobec rządów sanacji. W 1936 r. był jednym z inicjatorów emigracyjnego „Frontu Morges”. Do kraju powrócił w 1938 r., pomimo starań, nie uzyskał przydziału bojowego. We wrześniu 1939 r. przedostał się przez Rumunię do Francji, gdzie objął dowództwo tworzonej tam armii polskiej. 30 września został mianowany prezesem Rządu RP na emigracji i ministrem spraw wojskowych, a miesiąc później Naczelnym Wodzem i Generalnym Inspektorem Sił Zbrojnych. W listopadzie 1939 r. z jego rozkazu powołano Związek Walki Zbrojnej, przyszłą Armię Krajową. Po klęsce Francji w czerwcu 1940 r. ewakuował się wraz z prezydentem i rządem do Wielkiej Brytanii, gdzie ponownie przystąpił do organizacji wojska polskiego. 24 grudnia 1940 r. został mianowany generałem broni. W lipcu 1941 r., po wybuchu wojny niemiecko-sowieckiej, zawarł układ o współpracy wojskowej ze ZSRR, umożliwiający na jego obszarze organizację polskiej armii. Odkrycie grobów katyńskich doprowadziło w kwietniu 1943 r. do całkowitego zerwania przez Stalina stosunków dyplomatycznych z polskim rządem. 4 lipca 1943 r. gen. Władysław Sikorski zginął w katastrofie lotniczej w Gibraltarze, powracając z inspekcji wojsk na Środkowym Wschodzie. Po uroczystościach pogrzebowych w Londynie pochowano go na cmentarzu lotników polskich w Newark koło Nottingham. Po ekshumacji w 1993 r. jego szczątki przewieziono do Warszawy, a następnie złożono je w krypcie na Wawelu. Przyczyn katastrofy nie wyjaśniono do dziś. Według oficjalnej wersji nastąpiła ona z przyczyn technicznych. Istnieje jednak teoria, że był to zamach. W 2008 r., w ramach rozpoczętego przez IPN śledztwa dokonano ekshumacji, a następnie badań i oględzin zwłok generała. W ogłoszonym na początku 2009 r. raporcie wykluczono hipotezy o wcześniejszym zastrzeleniu, uduszeniu lub otruciu i stwierdzono, że śmierć nastąpiła wskutek obrażeń wielonarządowych, typowych dla ofiar wypadków komunikacyjnych. Gen. Władysław Sikorski odznaczony był m.in.: orderem Virtuti Militari kl. II i V, Polonia Restituta kl. I i III, Krzyżem Niepodległości, czterokrotnie Krzyżem Walecznych oraz pośmiertnie Orderem Orła Białego. Źródło: ipn.gov.pl