Ks. Norbert Bończyk – kapłan, poeta, działacz narodowy

Przez wiele lat pracował jako duszpasterz w górnośląskich parafiach. Będąc popularnym kaznodzieją i mówcą, często uczestniczył w patriotycznych wiecach, gdzie występował przeciwko germanizacji mieszkańców tego regionu. Epickie poematy, w których opiewał piękno rodzinnych stron, zapewniły mu przydomek „śląskiego Homera”. Norbert Bończyk urodził się 6 czerwca 1831 r. w Miechowicach, dzisiejszej dzielnicy Bytomia, w rodzinie górniczej. Ukończył gimnazjum w Gliwicach, a następnie studiował teologię i filologię słowiańską na uniwersytecie we Wrocławiu. Podczas studiów był członkiem nielegalnego Towarzystwa Literacko-Słowiańskiego, gdzie zapoznał się z największymi dziełami polskiej literatury. Po otrzymaniu święceń kapłańskich w 1862 r. rozpoczął pracę jako wikary w Piekarach. Tam też wstąpił do Towarzystwa Górnoślązaków, a jego pisane w języku polskim wiersze zaczęły pojawiać się w „Zwiastunie Górnośląskim”. W 1865 r. został wikariuszem w Bytomiu w parafii Najświętszej Maryi Panny. W 1869 r. założył skupiające wszystkie stany Towarzystwo Polsko-Katolickie pod nazwą „Kasyno”, w którym prowadził odczyty i pogadanki w języku polskim. W 1871 r. zainicjował powstanie, a następnie został prezesem Towarzystwa Św. Alojzego, zwanego potocznie „Alojzjanami”, organizacji społeczno-kulturalnej dla młodzieży, której celem było szerzenie kultury, oświaty i polskości na Śląsku. Wkrótce podobne towarzystwa zaczęły pojawiać się na terenie całego Górnego Śląska. Dzięki jego zaangażowaniu powstały też katolickie związki robotnicze - Związek Wzajemnej Pomocy Chrześcijańskich Robotników Górnośląskich oraz Towarzystwo Górnośląskich Przemysłowców. W czasach „Kulturkampfu” walczył z powszechną biedą, upaństwowieniem szkół oraz wprowadzaniem w nich języka niemieckiego. Był orędownikiem czystości języka polskiego, na który przekładał literaturę niemieckich klasyków jak Goethe czy Schiller. Za przetłumaczenie i rozpowszechnianie w 1872 r. książki pt. „Der alte Gott” („Stary Bóg żyje”) zawierającej krytykę polityki rządu kanclerza Bismarcka spędził dwa miesiące w więzieniu, zaś cały nakład książki został skonfiskowany. W 1874 r. objął obowiązki proboszcza w swej parafii, ale ze względu na negatywne nastawienie władz państwowych oficjalny tytuł otrzymał dopiero w 1886 r. W kolejnych latach z jego inicjatywy powstały kościoły św. Trójcy i św. Małgorzaty. Był autorem epickich poematów opowiadających o Śląsku, w których ukazywał polskie tradycje ludności wiejskiej i oraz przemiany społeczno-kulturalne. Za jego najważniejsze dzieło uważa się wydany w 1879 r. poemat „Stary kościół miechowski”. We wzorowanym na „Panu Tadeuszu” eposie opisał życie i obyczaje mieszkańców podbytomskich wsi. Ks. Norbert Bończyk zmarł 18 lutego 1893 r. Spoczął w podziemiach kaplicy na bytomskim cmentarzu Mater Dolarosa. Źródło: bytom.pl