Ks. Cyryl Karczyński, wychowywany w religijnej i patriotycznej atmosferze, prócz powołania wyniósł z rodzinnego domu zamiłowanie do folkloru Ziemi Chełmińskiej. W jednej z parafii, w której posługiwał, zebrał ponad 150 utworów ludowych, ratując je tym samym od zapomnienia. Po wybuchu II wojny światowej los kapłana patrioty był przesądzony. Cyryl Karczyński przyszedł na świat 1 lipca 1884 r. w Pelplinie, w rodzinie organisty. Rodzice od najmłodszych lat wpajali mu idee patriotyzmu, rozwijali ducha umiłowania ojczystego języka i polskiej kultury. Po ukończeniu Collegium Marianum uczęszczał do gimnazjum w Chełmnie, gdzie wraz ze swoimi braćmi Marianem i Aleksandrem należał do towarzystwa filomatów. Po zdaniu matury wstąpił do Wyższego Seminarium Duchownego w Pelplinie. W marcu 1908 r. przyjął święcenia kapłańskie. Pracę duszpasterską jako wikariusz rozpoczął w Luzinie na Kaszubach. Jednocześnie wstąpił do Towarzystwa Naukowego Toruńskiego - pierwszego polskiego stowarzyszenia naukowego na Pomorzu. W ramach Towarzystwa Czytelni Ludowych (TCL) propagował czytanie polskiej literatury i zakładanie bibliotek. W 1913 r. został przeniesiony do parafii w Grzybnie, gdzie rozwijał swoje zainteresowania w sferze kultury ludowej. Chcąc ocalić od zapomnienia lokalną twórczość pieśniarską, rozpoczął spisywanie utworów ludowych. Przez dwa lata zebrał ich ponad 150. Później krótko pracował jako wikariusz w Białutach, po czym został kuratusem w Glaznotach na Mazurach, gdzie zachęcał swoich parafian do czytania i prenumerowania polskich gazet. Założył tu bibliotekę, kółko śpiewacze i amatorski zespół teatralny. W 1920 r., gdy decydowały się losy przynależności Warmii i Mazur do Polski, stanął na czele miejscowego komitetu plebiscytowego. W 1920 r., po powrocie Pomorza do Macierzy, otrzymał probostwo w Rywałdzie, gdzie pełnił też funkcję dyrektora zakładu dla księży emerytów oraz dziekana radzyńskiego. W latach 1920-21 był kierownikiem Ekspozytury Zarządu Głównego TCL na Pomorzu z siedzibą w Grudziądzu. W 1938 r. przeniesiony został do Cekcyna, gdzie zastał go wybuch II wojny światowej. Aresztowany w październiku 1939 r., został osadzony w więzieniu w Kamieniu Krajeńskim, z którego przewieziono go do obozu koncentracyjnego w Stutthofie. W kwietniu 1940 r. trafił do obozu koncentracyjnego Sachsenhausen. Zmarł 29 maja 1940 r. na skutek pobicia przez strażnika. Na prośbę rodziny prochy księdza Karczyńskiego przesłano do Pelplina, gdzie zostały pochowane na parafialnym cmentarzu. Jest on jednym ze 122 Sług Bożych, wobec których trwa proces beatyfikacyjny drugiej grupy męczenników z okresu II wojny światowej. Paweł Brojek Źródło: meczennicy.pelplin.pl