W okresie triduum jednym z najbardziej znanych ludowych misteriów była egzekucja Judasza. Do dziś Żydzi i filosemici wypominają to, że Judasz był ubrany jak chasyd, co miało w swej konsekwencji spowodować, zdaniem nieustraszonych tropicieli antysemityzmu, holocaust.

Jednym z niezbędnych atrybutów świąt Wielkanocy są jajka. Od tysiącleci były one symbolem kosmosu, życiodajnej siły, płodności, odrodzenia, zmartwychwstania. Symboliczną "kolebką wszelkich istnień zamieszkujących ziemię".

W kulturach przedchrześcijańskich jaja były wykorzystywane w magii, Zapewniały płodność, odmładzały, oczyszczały, chroniły i leczyły. By wzmocnić magiczne działanie jaj na ich skorupkach rysowano magiczne symbole. By zapewnić pomyślność i urodzaj zakopywano jaka pod progiem domostw, w sadach i na polach uprawnych. Jajami dotykano zwierząt by były płodne i nie chorowały, w tych samych celach ludzie uroczyście spożywali jaja. Ozdobione symbolami jaja - pisanki, znane były w Egipcie, Mezopotamii, Persji, Grecji, Rzymie i wśród Słowian.

W katolickiej kulturze ludowej Polski pochodzenie pisanek przypisywano Marii Magdalenie. "Maria Magdalena, prosząc Piłata o uwolnienie mistrza, podarowała mu kolorowe, pięknie zdobione jajka". Inna legenda mówiła o tym że Maria Magdalena, po powrocie w Niedzielę wielkanocną z pustego grobu, z radości obdarowywała uczniów pięknie barwionymi jajkami. Jako pierwszy o "kraszeniu jaj w Polsce" pisał Wincenty Kadłubek.

Jednym z zwyczajów związanych z pisankami było to, że młodzi by wyrazić swoją miłość obdarowywali się pisankami. Z obrzędów pogańskich, wśród ludności prawosławnej, pozostało pozostawianie pisanek na grobach.

Kolejnym symbolem wielkanocnym jest baranek. W chrześcijaństwie symbolizuje on Chrystusa Zmartwychwstałego. Jest symbolem prostoty, niewinności, łagodności i cierpliwości. Dla chrześcijan szczególnie męki i śmierci Jezusa, zmartwychwstania i Wielkanocy.

Baranki składane były w ofierze przez Fenicjan, Greków, Rzymian i Izraelitów. W Rzymie baranek był symbolem płodności, na jego runie sadzano młodą parę.

Figury baranków pojawiły się wśród chrześcijan już w VII wieku, w Polsce dopiero w XVII. Stały zazwyczaj na wielkanocnym stole. Po roku były palone w piecu chlebowym w wielką sobotę.

W okresie triduum jednym z najbardziej znanych ludowych misterów była egzekucja Judasza. Kukła Judasza zrobiona z słomy i szmat była palona przez chłopców w wielki czwartek rano, lub w noc z wielkiego czwartku na piątek. Młodzie chłopcy "na cmentarzu, chłostali Judasza kijami i siekali go drewnianymi pałaszami" po czym pokiereszowana kukła była palona lub topiona. Czasami kukłę zrzucano z dzwonnicy. Do dziś Żydzi i filosemici wypominają to, że Judasz był ubrany jak chasyd, co miało w swej konsekwencji spowodować, zdaniem nieustraszonych tropicieli antysemityzmu, holocaust.

Na Podhalu wśród chłopców był zwyczaj ganiania za chłopcem wcielającym się w rolę Judasza - ochotnik wcielał się w tą rolę za łakocie. Judasz był przez kolegów obrzucany końskim łajnem. Ta urocza tradycja lokalna była zwalczana przez duchownych.

Zainteresowanych tematem ludowych zwyczajów i tradycji odsyłam do doskonałej książki Urszuli Janickiej-Krzywdy ,,Zwyczaje, tradycje, obrzędy".

Jan Bodakowski

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.