Przedwojenny oficer artylerii, po scaleniu Narodowych Sił Zbrojnych z Armią Krajową od maja 1944 r. pełnił obowiązki Komendanta Głównego NSZ. Miesiąc później przeciwni scaleniu działacze NSZ z Grupy „Szańca”, wywodzący się z przedwojennego ONR, utworzyli samozwańczy sąd wojenny i skazali go na karę śmierci...

Albin Rak urodził się 13 lutego 1898 r. w Krotoszynie w Wielkopolsce. Od 1915 r. uczył się w seminarium nauczycielskim w Rawiczu, a rok później został powołany do armii niemieckiej. Walczył na froncie rosyjskim, a od marca 1917 r. francuskim, m.in. w bitwie pod Verdun. Pod koniec 1918 r. zdezerterował, przyłączając się do powstania wielkopolskiego i uczestnicząc w walkach w rejonie Krotoszyna.

W 1919 r. wstąpił do Wojska Polskiego. Był instruktorem i adiutantem w szkołach artylerii dla podoficerów i oficerów Artylerii w Toruniu. W 1926 r. przeniesiono go do 7 Pułku Artylerii Ciężkiej w Poznaniu. W międzyczasie studiował jako wolny słuchacz na Wydziale Filozoficznym Uniwersytetu Poznańskiego.

W 1930 r. trafił do Wołyńskiej Szkoły Podchorążych Rezerwy Artylerii we Włodzimierzu Wołyńskim, gdzie był instruktorem baterii. W 1935 r. awansował do stopnia majora i został dowódcą dywizjonu. Rok później został przeniesiony na to samo stanowisko do16 Pułku Artylerii Lekkiej w Grudziądzu.

W czasie kampanii wrześniowej dowodził swoim dywizjonem w składzie 16 Dywizji Piechoty w ramach Armii „Pomorze”. Ranny podczas walk, trafił do niemieckiej niewoli. Przebywał w obozie jenieckim II B w Arnswalde w Choszcznie. Po zwolnieniu w 1942 r. osiadł w Skierniewicach.

W marcu 1943 r. rozpoczął działalność konspiracyjną w Narodowych Siłach Zbrojnych. Początkowo był zastępcą szefa sztabu Komendy Głównej, później, od sierpnia do października 1943 r., pełnił jego obowiązki. Po scaleniu NSZ z Armią Krajową w marcu 1944 r., od maja tego roku pełnił obowiązki Komendanta Głównego NSZ oraz pełnomocnika dowódcy AK ds. scalenia NSZ.

10 maja komendant niescalonej z AK części NSZ płk Stanisław Nakoniecznikow-Klukowski „Kmicic” skierował sprawę ppłk. Raka do sądu wojennego, który skazał go na karę śmierci. 15 czerwca ppłk Rak został porwany z ulicy przez bojówkę niescalonego NSZ, a następnie zmuszony do zrzeczenia się pełnionych funkcji. Po uwolnieniu odwołał wymuszoną rezygnację.

Podczas powstania warszawskiego walczył w Śródmieściu. Po kapitulacji opuścił miasto wraz z ludnością cywilną.

W listopadzie 1944 r. objął funkcję Komendanta Głównego nowo powstałego Narodowego Zjednoczenia Wojskowego. Pełnił ją do stycznia następnego roku. Po zaprzestaniu działalności konspiracyjnej zamieszkał we wsi Cieszyn pod Ostrów Wielkopolskim, gdzie podjął pracę jako nauczyciel w miejscowej szkole podstawowej.

18 sierpnia 1945 r. został aresztowany przez UB i osadzony w więzieniu w Poznaniu. Po poręczeniu zwolniono go w maju 1946 r. Powrócił do Cieszyna, gdzie dalej pracował jako nauczyciel i kierownik szkoły. Na fali represji stalinowskich został aresztowany po raz drugi. Po wyjściu na wolność pozbawiono go stanowiska kierownika szkoły, które odzyskał dopiero w 1958 r.

Ppłk Albin Rak zmarł na zapalenie płuc 31 maja 1960 r. w szpitalu w Ostrowie Wielkopolskim, został pochowany na cmentarzu w Cieszynie.

Paweł Brojek
Źródło: wlkp24.info

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.