30. rocznica śmierci Mieczysława Boruty-Spiechowicza – ostatniego generała II RP

13 października 1985 r. w Zakopanem zmarł gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz, żołnierz II Brygady Legionów, dowódca 5. Wileńskiej Dywizji Piechoty i I Korpusu Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie, działacz opozycji w PRL, współzałożyciel Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela.

Mieczysław Spiechowicz urodził się 20 lutego 1894 r. w Rzeszowie, w ubogiej wielodzietnej rodzinie właściciela małego sklepu mięsnego. W 1903 r. jego rodzina przeniosła się do Warszawy. Uczył się w państwowej szkole rosyjskiej, następnie w szkole Jadwigi Cichińskiej i od 1907 r. w Gimnazjum im. Michała Kreczmara w Warszawie. Od najmłodszych lat działał w ruchu skautowym.

Aby uniknąć służby w armii austriacko-węgierskiej w 1913 r. wyjechał do Belgii i dzięki stypendium tamtejszego rządu rozpoczął studia na Akademii Handlowej w Antwerpii. Tam wstąpił do Związku Strzeleckiego i ukończył kurs podoficerski.

Po wybuchu I wojny światowej przedostał się do Krakowa i wstąpił do Legionów Polskich. Służył w 2 Pułku Piechoty II Brygady jako dowódca kolejno plutonu i kompanii. Następnie został zastępcą dowódcy 1 batalionu w 4 Pułku Piechoty. W czerwcu 1915 r. został ranny w bitwie pod Rarańczą.

Od marca 1918 r. walczył w II Korpusie Polskim w Rosji. Po bitwie pod Kaniowem z Niemcami 11 maja 1918 r. i rozbrojeniu Korpusu, trafił do niewoli niemieckiej, z której wkrótce zbiegł. Następnie działał w Polskiej Organizacji Wojskowej na terenie Ukrainy.

Od listopada 1918 r. służył w Wojsku Polskim, brał udział w obronie Lwowa. Skierowany do Francji, pełnił obowiązki dowódcy 1. Pułku Strzelców Polskich, a potem 3. Pułku Strzelców Polskich w armii gen. Józefa Hallera. W 1919 r. otrzymał awans na podpułkownika. W wojnie polsko-bolszewickiej dowodził 4. Pułkiem Strzelców Podhalańskich, za udział w niej otrzymał Order Virtuti Militari.

W 1921 r. został skierowany na kurs do Wojennej Szkoły Sztabu Generalnego w Warszawie. Po jego ukończeniu objął stanowisko szefa sztabu 8 Dywizji Piechoty w Modlinie. W 1924 r. został awansowany do stopnia pułkownika. Dowodził pułkami piechoty w Modlinie, Zambrowie i Ostrowi Mazowieckiej. Podczas zamachu majowego w 1926 r. stanął po stronie rządowej.

Później jako oficer służył w Generalnym Inspektoracie Sił Zbrojnych. W 1928 r. został dowódcą piechoty dywizyjnej w 20 Dywizji Piechoty. W 1934 r. mianowano go dowódcą 22 Górskiej Dywizji Piechoty w Przemyślu. Dwa lata później otrzymał stopień generała brygady.

W 1939 r. objął dowództwo Grupy Operacyjnej „Bielsko”, po wybuchu II wojny światowej przemianowanej na GO „Boruta”. Po rozbiciu oddziałów 20 września w bitwie pod Tomaszowem Lubelskim przedostał się do Lwowa, gdzie obok gen. Mariana Żegoty-Januszajtisa był jednym z organizatorów konspiracji antyradzieckiej.

W połowie grudnia 1939 r. opuścił miasto z zamiarem przedostania się do Francji. W nocy z 13 na 14 grudnia został aresztowany przez NKWD we wsi Sitno koło Nadwórnej. Więziony w Stanisławowie i na Łubiance w Moskwie, był wielokrotnie przesłuchiwany.

Po zawarciu układu Sikorski-Majski, w sierpniu 1941 r. został zwolniony z więzienia i na wniosek gen. Władysława Andersa, dowódcy Armii Polskiej w ZSRR, mianowany dowódcą 5 Wileńskiej Dywizji Piechoty. Od marca 1942 r. stał na czele oddziałów polskich ewakuowanych do Iranu. W lutym 1943 r. przybył do Wielkiej Brytanii, gdzie objął dowodzenie I Korpusem Polskim.

W grudniu 1945 r. powrócił do Polski. Pełnił funkcję zastępcy szefa Departamentu Piechoty i Kawalerii w MON. W lipcu 1946 r. na własną prośbę został przeniesiony do rezerwy, a następnie w stan spoczynku. Osiedlił się na wsi, w Skolwinie pod Szczecinem, gdzie prowadził gospodarstwo rolne.

W 1964 r. kupił dom w Zakopanem i poświęcił się działalności kombatanckiej. Składał wnioski o odznaczenia, opiekował się grobami żołnierskimi i pomnikami ku czci poległych. Mocno zaangażował się w akcję protestacyjną przeciwko radzieckiej dewastacji Cmentarza Orląt we Lwowie.

W 1976 r. w proteście przeciw odznaczeniu przez władze PRL sowieckiego przywódcy Leonida Breżniewa Krzyżem Wielkim Orderu Wojennego Virtuti Militari współorganizował złożenie na Jasnej Górze orderów VM żyjących przedwojennych oficerów Wojska Polskiego.

Wspierał działalność rodzącej się opozycji demokratycznej. Jako jeden z pierwszych podpisał w 1976 r. słynny list przeciw wpisaniu do konstytucji zapisu o nienaruszalności więzi ze ZSRR. Należał do współzałożycieli Ruchu Obrony Praw Człowieka i Obywatela, wspierał KOR i NSZZ „Solidarność”.

Gen. Mieczysław Boruta-Spiechowicz zmarł 13 października 1985 r. Został pochowany w kwaterze legionowej Nowego Cmentarza w Zakopanem. Za swoje czyny bojowe i długoletnią służbę Ojczyźnie odznaczony był Krzyżem Srebrnym Orderu Virtuti Militari, Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski, siedmiokrotnie Krzyżem Walecznych oraz wieloma innymi odznaczeniami polskimi i zagranicznymi.

Paweł Brojek

© WSZYSTKIE PRAWA DO TEKSTU ZASTRZEŻONE. Możesz udostępniać tekst w serwisach społecznościowych, ale zabronione jest kopiowanie tekstu w części lub całości przez inne redakcje i serwisy internetowe bez zgody redakcji pod groźbą kary i może być ścigane prawnie.