Piloci zażywają narkotyki, by nie zasnąć podczas lotu

Tajemnicze tabletki zostały odkryte w kieszeni pilota samolotu, który został zestrzelony nad Wielką Brytanią podczas nalotu bombowego podczas II wojny światowej. Gdy tabletki wysłano do testów okazało się, że to co znaleziono przy szczątkach to metamfetamina, środek pobudzający dla zmęczonych lotników, znany jako "sól pilota".

Wkrótce Brytyjczycy zaczęli pracę nad własną wersją wspomagacza pilotów, a powstały stymulant był szeroko rozpowszechniony i napędzał setki nocnych lotów w całej Europie. Ale to był dopiero początek. Powiązany lek, dekstroamfetamina, stał się popularny podczas wojny w Zatoce Perskiej w latach 1990-91, gdzie piloci myśliwców zaangażowani byli w bombardowania sił irackich w Kuwejcie. Dziś ta pigułka jest nadal stosowana przez amerykańskie wojskowe załogi lotnicze.

Ponieważ amfetaminy są bardzo uzależniające, w ostatnich latach organizacje wojskowe zaczęły szukać innych opcji. Tak wprowadzono modafinil, stymulant pierwotnie stosowany do leczenia narkolepsji i nadmiernej senności w ciągu dnia. Wczesne badaniu leku wskazywały na jego działanie przez okres do 64 godzin, a skutki porównane do picia 20 filiżanek kawy. Nie potrzeba było dużo czasu, a naukowcy odkryli, że chociaż lek może pomóc w zapobieganiu zasypiania ludzi, poprawia ich pamięć, zwiększa ogólną wydajność i jest przydatny za sterami w sytuacjach skrajnego zmęczenia, to ma też swoje działania uboczne. To pocenie się, bóle głowy, a nawet halucynacje.

 

Potężny stymulant

 

W świecie wojskowych pilotów modafin jest szeroko dostępnym środkiem – zatwierdzony do użytku przez siły powietrzne w Singapurze, Indiach, Francji, Holandii i Stanach Zjednoczonych.

Lecący w samolotach piloci myśliwców często mają tylko kilka sekund, aby zaobserwować swoje otoczenie i zdecydować, jak reagować na zagrożenia, więc zmęczenie może mieć tu śmiertelne skutki. Ale intensywne loty związane z wojną lub manewrami nie są jedynymi, w których piloci mają tendencję do zmagania się z zasypianiem. Z kolei mniej angażujące misje mogą prowadzić do nudy, co również może być wyczerpujące. Podobny problem dotyczyć może też kontrolerów ruchu lotniczego.

Piloci zasnęli za sterami samolotu

W styczniu 2023 roku dwóch pilotów weszło na pokład Airbusa A320 z 153 pasażerami i kilkuosobową załogą. Jeden z pilotow poprosił drugiego, aby przejął kontrolę nad samolotem, podczas gdy on drzemał. Niedługo po tym nieumyślnie zasnął także jego zastępca, a samolot zboczył z właściwego toru lotu. Ostatecznie jednak nikomu nic się nie stało, a maszyna bezpiecznie wylądowała n docelowym lotnisku. Z raportu Indonezyjskiego Narodowego Komitetu Bezpieczeństwa Transportowego (KNKT) ujawniono, że lot z South East Sulawesi do Dżakarty przez 28 minut odbywał się bez pilotażu, po tym jak obaj piloci zasnęli jednocześnie.

"Kilka lat temu, kiedy nasi piloci testowi ukończyli swoją misję, skarżyli się, że na dopadające ich wówczas zmęczenie, kofeina, nie wystarczy" - mówi Wingelaar-Jagt. Chcieli czegoś co pomogłoby im nie zasnąć podczas lotu.

Aby dowiedzieć się, czy modafinil może odpowiadać tym potrzebom, w Holandii przeprowadzono kontrolowane badanie. Wolontariusze tamtejszych sił powietrznych trzymani w pracy przez 17 

godzin przyjmowali dawkę modafinilu, kofeiny lub placebo. Następnie oceniono ich pod kątem ich czujności i senności. Okazało się, że zarówno kofeina, jak i modafinil były skuteczne, chociaż ten ostatni działał dłużej.

Nawet po całej nocy bez snu niektórzy zażywający lek, czuli, że mogą pracowicie kontynuować kolejny dzień, czuli się mniej zmęczeni i bardziej czujni" - mówi Wingelaar-Jagt.

 

Trudny dylemat etyczny

 

Oczywiście istnieją poważne konsekwencje etyczne i prawne związane z oferowaniem personelowi wojskowemu stymulantów takich jak modafinil.

Jedno z badań nad potencjalnymi wyzwaniami polegającymi na stosowaniu stymulantów w kanadyjskich siłach zbrojnych, podkreśla następującą sprzeczność: chociaż nie jest legalne zmuszanie kogoś do przyjmowania leku, to wymogiem prawnym jest, aby personel wojskowy wykonywał „wszelkie funkcje, do których wykonania jest zobowiązany” o każdej porze, w dzień lub w nocy. Ta więc przyjęcia modafinilu można odmówić, ale stawka tego może być wysoka: zaśnięcie w samolocie może prowadzić do wielu ofiar, utraty samolotów kosztujących dziesiątki milionów, czy niepowodzenia ważnej misji.

 

"Dla nas w Królewskich Siłach Powietrznych Holandii] bardzo ważne jest, abyśmy nie musieli zmuszać kogoś do wzięcia modafinilu" - mówi Wingelaar-Jagt. Ważne jest, aby kwestionować, czy każdy lot nocny jest naprawdę konieczny - mówi.

 

Modafinil nie jest doskonałym lekiem, ale podobnie jak wszystkie leki, ma skutki uboczne, a te mogą być zarówno psychiczne, jak i fizyczne. Kilka badań wykazało, że lek może prowadzić do tego, że ludzie stają się zbyt pewni swoich osądów - coś, co może być zgubne podczas lotu z prędkością siegająca 1,915 km / h, mają zły osąd, często wierząc, że ich wydajność jest dobra – nawet wtedy gdy w rzeczywistości taka nie jest.

Chociaż wspomagacze używane przez pilotów wojskowych w ciągu ostatnich kilku dekad są łagodniejsze niż używanee podczas II wojny światowej, to też uzależniają.

 

Nie tylko piloci często pracują

 

Chociaż praca pilotów komercyjnych jest często bardziej regulowana niż pilotów wojskowych, mogą oni spędzać 1000 godzin rocznie wśród chmur, walcząc z mgłą i skrajnym zmęczeniem.

Jedno z badań w 2023 r. przeprowadzone wśród 6900 pilotów pracujących w Europie wykazało, że 72,9% uważa, że nie ma wystarczającego odpoczynku, aby odzyskać siły między zmianami, a trzy czwarte doświadczyło mikrosnu podczas służby w ciągu ostatniego miesiąca.

To sprawia, że modafinil używany przez pilotów wojskowych może również być stosowany w lotnictwie komercyjnym. Może być też przydatny dla innych zawodów z długimi godzinami pracy, takimi jak opieka w nagłych wypadkach lub służby przeciwpożarowe.

 

Jedno z badań wykazało jednak, że lekarze, którzy nie pracowali całą noc, osiągali lepsze wyniki w zakresie zadań, niż wtedy, gdy pracowali długo, ale przyjmowali modafinil. Byli bardziej skuteczni w rozwiązywaniu problemów związanych z planowaniem i pamięcią roboczą oraz byli mniej impulsywni. Jednak, podobnie jak w przypadku pilotów wojskowych, istnieją etyczne problemy – w szczególności obawy, że lekarze mogą być zmuszeni do korzystania ze wspomagaczy.

 

Źródło : BBC