Płużański: Legalny prezydent legalnej Polski

Stanisław Ostrowski przez większość życia związany był ze Lwowem. W tym wyjątkowym polskim mieście przyszedł na świat – dokładnie 29 października 1892 r. W latach 1936–1939 pełnił zaszczytną funkcję prezydenta Lwowa. Po sowieckim „wyzwoleniu” więziony do 1941 r.
Stanisław Ostrowski urodził się w patriotycznym domu Michała Ostrowskiego, powstańca styczniowego, Sybiraka. Po wybuchu I wojny światowej walczył w Legionach Polskich, a w listopadzie 1918 r. w obronie Lwowa, pomagając rannym w szpitalu na Politechnice. Podczas wojny z bolszewikami był naczelnym lekarzem w Dywizji Litewsko-Białoruskiej oraz w 24 pułku piechoty Armii Ochotniczej.

W 1919 r. Stanisław Ostrowski uzyskał tytuł naukowy doktora medycyny. Pracował w klinice dermatologii na Uniwersytecie Warszawskim, a następnie m.in. na Uniwersytecie Jana Kazimierza we Lwowie, w 1930 r. uzyskując habilitację.
Do Sejmu RP III, IV i V kadencji (lata 1930-1939) wybierany z list sanacyjnego Bezpartyjnego Bloku Współpracy z Rządem, zajmował się sprawami zdrowotnymi, ale też bronił praw mniejszości narodowych.
Był ostatnim polskim prezydentem Lwowa (w latach 1936-1939). Mimo, iż należał do grona piłsudczyków, przeprowadził zmianę części ul. Zielonej na ul. gen. Tadeusza Rozwadowskiego, zdaniem części zwolenników Marszałka kandydata do roli autora zwycięstwa w bitwie warszawskiej.

13 września 1939 r. w przemówieniu radiowym Stanisław Ostrowski stwierdził: „Zostaję z wami na dolę i niedolę”. Jakże przypomina to postawę prezydenta Warszawy Stefana Starzyńskiego i jego legendarne dziś słowa wypowiedziane 10 dni później (23 września 1939 r.) w komunikacie radiowym do mieszkańców ukochanej przez siebie stolicy: „I choć tam, gdzie miały być wspaniałe sierocińce – gruzy leżą, choć tam, gdzie miały być parki – dziś są barykady gęsto trupami pokryte, choć płoną nasze biblioteki, choć palą się szpitale – nie za lat pięćdziesiąt, nie za sto, lecz dziś Warszawa broniąca honoru Polski jest u szczytu swej wielkości i chwały”.

22 lub 23 września – wbrew warunkom kapitulacji – Stanisław Ostrowski został aresztowany przez NKWD w swoim gabinecie. Więziony i przesłuchiwany (ok. 80 razy) na Łubiance i Butyrkach (wszyscy trzej wiceprezydenci Lwowa zostali ofiarami zbrodni katyńskiej), a po skazaniu na osiem lat „jako społecznie niebezpieczny element” trafił do łagrów wschodniej Syberii.
Wolność odzyskał w wyniku układu Sikorski-Majski i jako oficer 2 Korpusu PSZ gen. Władysława Andersa brał udział w kampanii włoskiej. Pozostając na emigracji w Wielkiej Brytanii pracował jako lekarz i działacz polonijny (m.in. dożywotni prezes honorowy Koła Lwowian w Londynie).
Stanisław Ostrowski był prezydentem Rzeczypospolitej na uchodźstwie w latach 1972-1979. Zmarł w Londynie 22 listopada 1982 r. – w rocznicę oswobodzenia Lwowa przez Polaków w 1918 r.
Tadeusz Płużański