Paliusz to długi okrągły pas z białej wełny ozdobiony sześcioma krzyżykami. Dwoma końcami opada na plecy i piersi kapłana. Wełna do utkania paliuszy pochodzi z dwóch baranków, które papieże przyjmują w liturgiczne wspomnienie św. Agnieszki - 21 stycznia - w kaplicy Urbana VIII w Watykanie.

 

Obrzęd pobłogosławienia i przyjęcia przez Ojca Świętego baranków sięga co najmniej początków XVI wieku (jego opis znajduje się w ceremoniale rzymskim z 1516). Nawiązuje on do legendy o św. Agnieszce. Według przekazu po śmierci miała ukazać się swym rodzicom modlącym się nad jej grobem, otoczona chórem dziewic i trzymając w ramionach czystego baranka. Z kolei zwyczaj nakładania paliusza metropolicie sięga co najmniej połowy IX wieku.

 

Paliusz jest symbolem apostolskiej władzy, ale przede wszystkim znakiem łączności z papieżem. Stąd też wręczanie paliuszy zawsze odbywa się w bazylice św. Piotra w Watykanie w uroczystość Piotra i Pawła. Arcybiskupi gromadzą się wokół konfesji św. Piotra, co podkreśla wymowę paliusza, jako znaku misji pasterskiej, której od czasów św. Piotra przewodzi Chrystus.

 

Dotychczas Benedykt XVI nałożył paliusze 307 hierarchom, wśród nich jest 10 Polaków. Uroczystość wręczenia paliuszy oraz Msza św. przebiega w niezwykle podniosłej atmosferze, we rozświetlonej bazylice św. Piotra oraz przy znakomicie dobranej muzyce, wykonywanej przez chór i organy. 

 

Zwracając się na do ks. arcybiskupów Benedykt XVI powiedział: - Drodzy metropolici: otrzymany paliusz będzie wam zawsze przypominać, że zostaliście ustanowieni w wielkiej tajemnicy i dla wielkiej tajemnicy komunii jaką jest Kościół, duchowa budowla wzniesiona na Chrystusie, kamieniu węgielnym, a w jego wymiarze ziemskim i historycznym na skale Piotrowej. Ożywiani tą pewnością, czujmy się wszyscy razem współpracownikami prawdy, która jest, jaki wiemy jedna i symfoniczna, i wymaga od każdego z nas i od naszych wspólnot nieustannego trudu nawrócenia do jedynego Pana w łasce jedynego Ducha.