28 października: wspomnienie Świętych Apostołów Szymona i Judy Tadeusza

W dzisiejszą niedzielę przypada wspomnienie dwóch Apostołów Szymona i Judy Tadeusza. W Polsce szczególną popularnością cieszy się nabożeństwo do św. Judy Tadeusza, połączone z odczytaniem próśb i podziękowań. Jednak czy wiemy dlaczego tych dwóch Apostołów czcimy tego samego dnia?

O Szymonie Ewangelie wspominają jedynie trzy razy, przez co jest on chyba najmniej znanym spośród grona Apostołów. Z kart Pisma Świętego wiemy jednak, że przebywał w ścisłym gronie uczniów Pana Jezusa. Mateusz i Marek dali mu przydomek Kananejczyk (Mt 10, 4; Mk 3, 18).

Dla niektórych Ojcowów Kościoła fakt ten świadczy on tym, że Szymon mógł pochodzić z Kany Galilejskiej i był młodym panem, na którego weselu Chrystus Pan uczynił pierwszy cud. Współczesna egzegeza dopatruje się jednak w słowie Kananejczyk raczej znaczenia "gorliwy", gdyż tak je również można tłumaczyć.
 
Z kolei Łukasz Szymonowi wprost daje przydomek „Zelotes”, czyli gorliwy (Łk 6, 15). Szczególne podkreślanie gorliwości Szymona może oznaczać, że faktycznie wyróżniał się wśród Apostołów prawością i surowością w zachowywaniu prawa mojżeszowego i zwyczaju narodu.

Szymon Kananejczyk we wszystkich czterech katalogach Apostołów wymieniany jest zawsze obok św. Jakuba i św. Judy Tadeusza, "braci" Chrystusa, czyli Jego bratanków lub siostrzeńców (Mt 10, 4; Mk 3, 18; Łk 6, 15; Dz 1, 13). Czy był nim także i Szymon? Według Ewangelii św. Mateusza wydaje się to być pewnym (Mt 13, 55).

Nie wiele o Szymonie mówi także tradycja chrześcijańska. Miał on być bratem Apostołów: Jakuba Młodszego i Judy Tadeusza. Jako krewny Pana Jezusa miał według innych zasiąść na stolicy jerozolimskiej po Jakubie Starszym i Jakubie Młodszym jako trzeci biskup. Miał ponieść tam śmierć za cesarza Trajana, kiedy miał już ponad sto lat.

Nie wszyscy jednak przyjmują założenie, że Szymon był krewnym Jezusa. Są pisarze, którzy twierdzą, że Szymon Apostoł nie był krewnym Jezusa i jest osobą zupełnie inną od Szymona, biskupa Jerozolimy, który poniósł śmierć męczeńską za panowania cesarza Trajana. Twierdzą oni, że tradycja łączy go ze św. Judą Tadeuszem jedynie dlatego, że miał z nim głosić Ewangelię nad Morzem Czerwonym i w Babilonii, a nawet w Egipcie. Co więcej poza Palestyną razem z nim miał ponieść śmierć. Stąd też ich święto obchodzi się tego samego dnia. Również ikonografia chrześcijańska dość często przedstawia razem obu Apostołów.

Z legendy i średniowiecznych żywotów dowiadujemy się, że Szymon został przecięty piłą (a nawet - piłą drewnianą) na pół. Według świadectwa mnicha Epifaniusza (w. IX) ciało św. Szymona miało znajdować się w Nicopolis, w kościele wystawionym ku czci Apostoła. W kaplicy świętych Szymona i Judy w Bazylice św. Piotra. Obecnie jest ona także kaplicą Najświętszego Sakramentu. Część relikwii ma posiadać również katedra w Tuluzie. Św. Szymon jest patronem diecezji siedleckiej oraz farbiarzy, garncarzy, grabarzy i spawaczy.

Św. Szymon w sztuce wschodniej przedstawiany jest z krótkimi włosami lub łysy, w sztuce zachodniej ma dłuższe włosy i kędzierzawą brodę. Jego atrybutami są: księga, kotwica, palma i piła (drewniana), którą miał być rozcięty, topór, włócznia.

Juda maił przydomek Tadeusz, czyli "Odważny" (Mt 10, 3; Mk 3, 18). Jednak o życiu św. Judy nie wiemy prawie nic. Nie wiemy nawet, dlaczego Ewangeliści tak go nazywali.
Juda był bratem św. Jakuba Młodszego, Apostoła (Mt 13, 55). Stąd też zdarza się, że jest nazywany Juda Jakubowy (Łk 6, 16; Dz 1, 13). Kolejną rzeczą, której nie wiem to to, dlaczego Orygenes, a za nim inni pisarze kościelni nazywają Judę Tadeusza przydomkiem Lebbeusz. Przypuszczalnie mogło to mieć jakiś związek z sercem (hebrajski wyraz „leb” znaczy tyle, co serce) albo wywodzić się od pewnego wzgórza w Galilei, które miało nazwę Lebba.

Juda to krewny Jezusa. Prawdopodobnie jego matką była Maria Kleofasowa, o której wspominają Ewangelie.

Imię patrona dnia dzisiejszego jest umieszczone na dalszym miejscu w katalogu apostołów. To też sugeruje jego późniejsze wejście do grona uczniów Jezusa. Juda to mężczyzna, który przy Ostatniej Wieczerzy zapytał Jezusa: "Panie, cóż się stało, że nam się masz objawić, a nie światu?" Zasadne jest zatem przypuszczenie, że św. Juda, przystępując do grona apostołów, kierował się na początku perspektywą zrobienia przy Chrystusie kariery.

Juda to autor jednego z listów Nowego Testamentu. Sam w nim nazywa siebie bratem Jakuba. Z listu wynika, że prawdopodobnie był człowiekiem wykształconym. List ten został napisał przed rokiem 67, gdyż zapożycza od niego pewne fragmenty i słowa nawet św. Piotr.

Po Zesłaniu Ducha Świętego Juda głosił Ewangelię w Palestynie, Syrii, Egipcie i Mezopotamii. Część wędrówek misyjnych odbył razem ze św. Szymonem.
 
Niektóre tradycje podają, że Juda razem z Szymonem ponieśli śmierć męczeńską. Inni zaś mówią, że Szymon został zabity w Jerozolimie, a Juda Tadeusz prawdopodobnie w Libanie lub w Persji.

Żyjący w II wieku Hegezyp, podaje, że Juda, kiedy wstąpił do grona Apostołów, był żonaty. Podejrzliwy na punkcie władzy cesarz Domicjan kazał wezwać do Rzymu wnuków św. Judy w obawie, aby oni - jako "krewni" Jezusa - nie chcieli kiedyś sięgnąć także po jego cesarską władzę. Kiedy jednak ujrzał ich i przekonał się, że są to ludzie prości, odesłał ich do domu.

Kult św. Judy Tadeusza szczególnie żywy jest od XVIII w. w Austrii i w Polsce. W tych właśnie krajach popularnym jest nabożeństwo do św. Judy jako patrona od spraw beznadziejnych. W związku z tym w wielu kościołach odbywają się specjalne nabożeństwa ku jego czci, połączone z odczytaniem próśb i podziękowań. Czczone są także jego obrazy. Jest patronem diecezji siedleckiej i Magdeburga. Jest także patronem szpitali i personelu medycznego.

W ikonografii św. Juda Tadeusz przedstawiany jest w długiej, czerwonej szacie lub w brązowo - czarnym płaszczu. Trzyma mandylion z wizerunkiem Jezusa - według podania jako krewny Jezusa miał być do Niego bardzo podobny. Jego atrybutami są: barka rybacka, kamienie, krzyż, księga, laska, maczuga, miecz, pałki, którymi został zabity, topór.

Agata Bruchwald
brewiarz.katolik.pl