75. rocznica śmierci bł. abpa Antoniego Juliana Nowowiejskiego

Większość życia związany z Płockiem i dla tego miasta szczególnie zasłużony, był początkowo rektorem tamtejszego Seminarium Duchownego, a w 1908 r. otrzymał nominację na biskupa płockiego. Przez cały okres swojej działalności wykazywał się wielką troską o dobro Kościoła. 28 maja 1941 r. poniósł męczeńską śmierć w niemieckim obozie koncentracyjnym w Działdowie. Antoni Julian Nowowiejski urodził się 11 lutego 1858 r. w Lubieni koło Opatowa na ziemi sandomierskiej. Maturę uzyskał w Gimnazjum Gubernialnym w Radomiu. Po przeprowadzce rodziny do Płocka, w 1864 r. wstąpił do tamtejszego seminarium duchownego, a po jego ukończeniu został skierowany na dalsze studia do Akademii Duchownej w Petersburgu. Święcenia kapłańskie przyjął w 1881 r. Po powrocie rozpoczął pracę w płockim seminarium, gdzie jako profesor wykładał liturgikę, łacinę i teologię moralną. Otrzymał godność kanonika płockiego, pełnił funkcję wikariusza generalnego diecezji. Od 1883 r. był wicerektorem, a od 1901 r. rektorem seminarium. W tym czasie opublikował wiele prac, zwłaszcza z zakresu liturgiki. W 1908 r. został mianowany biskupem diecezjalnym płockim, którą to funkcję pełnił przez 33 lata. Zarówno przed objęciem biskupiej godności, jak i jako zwierzchnik płockiej diecezji, wykazywał się ogromną troską o dobro Kościoła. Dbając o rozwój duchowy i intelektualny kleru oraz osób świeckich przeprowadził szereg reform. Zreorganizował studia seminaryjne, założył i rozbudował Muzeum Diecezjalne, wybudował nowe obiekty dla potrzeb Biblioteki Seminaryjnej i Archiwum Diecezjalnego, utworzył Niższe Seminarium Duchowne i szkołę organistowską. Podczas I wojny światowej angażował się w działalność charytatywną, wspomagając głodujące dzieci robotników oraz tworząc Unię Misyjną Duchowieństwa. Rozwinął działalność Akcji Katolickiej, wspierał powstawanie stowarzyszeń i bractw, dbał o rozwój prasy katolickiej. Zreorganizował diecezjalną sieć parafii i dekanatów, konsekrował blisko 40 kościołów. W trosce o kodyfikację praw i religijnych zwyczajów w diecezji, w latach 1927 i 1938 przeprowadził w Płocku synody diecezjalne. W dalszym ciągu był oddany swej pasji, czyli nauce. Stworzył szereg prac z zakresu historii, liturgii, komparatystyki kościelnej, wśród których znalazło jego najwybitniejsze dzieło, czyli „Wykład liturgii Kościoła katolickiego”. Był też autorem obszernej monografii Płocka. Jego wszechstronna działalność była bardzo ceniona przez władze kościelne oraz świeckie, czego wyrazem były liczne tytuły i odznaczenia. W 1920 r. został mianowany przez papieża Benedykta XV asystentem tronu papieskiego i odznaczony tytułem hrabiego rzymskiego, 10 lat później otrzymał tytuł arcybiskupa Silyum. W 1931 r., w 50. rocznicę święceń, za zasługi dla kościoła i państwa został odznaczony Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Polonia Restituta, a Uniwersytet Warszawski nadał mu doktorat honoris causa. Po wybuchu II wojny światowej zdecydował się pozostać w diecezji. Aresztowany w 1940 r. został internowany w Słupnie, a następnie trafił do obozu koncentracyjnego w Działdowie, gdzie był psychicznie i fizycznie maltretowany. Pomimo dotkliwych cierpień do samego końca zachował niezłomną postawę. Zmarł najprawdopodobniej 28 maja 1941 r. W 1999 r. papież Jan Paweł II ogłosił go błogosławionym w grupie 108 błogosławionych męczenników. 4 grudnia 2008 r. Senat Rzeczypospolitej Polskiej uczcił pamięć arcybiskupa męczennika specjalną uchwałą. opr. Paweł Brojek Źródła: nowowiejski.cba.pl, katedraplock.pl