15 lipca 1943 r. w lesie pod wsią Jeziorko koło Łomży Niemcy rozstrzelali aresztowanych 52 zakładników spośród inteligencji miasta Łomża. Była to jedna z kilkudziesięciu masowych egzekucji dokonanych przez Niemców na Białostocczyźnie.

W lipcu 1941 r., w związku z utworzeniem na Białostocczyźnie niemieckiej administracji cywilnej, powstał tam Bezirk Bialystok, czyli Okręg Białostocki. Na czele jego administracji stał gauleiter Prus Wschodnich, Erich Koch.

W trakcie okupacji Ziemi Łomżyńskiej Niemcy dokonali kilkadziesiąt masowych egzekucji, w których straciło życie około 15 tys. osób. Jednym z miejsc zagłady był las leżący nieopodal wsi Jeziorko leżącej 7 km od Łomży.

Do pierwszej masowej zbrodni doszło tam w lipcu 1942 r., gdy na leśną polanę zwieziono około 60 pensjonariuszy pobliskiego domu starców, których następnie rozstrzelano.

Wiosną 1943 r. sprowadzeni przez miejscowych żandarmów mieszkańcy Jeziorka wykopali na polanie nieopodal grobu starców dwa głębokie doły. Pod koniec czerwca tego roku rozstrzelano tam kilkudziesięciu więźniów politycznych przetrzymywanych w łomżyńskim więzieniu. Ciała zasypano w jednym z dołów.

Dwa tygodnie później, 15 lipca 1943 r., Niemcy dokonali masowych zatrzymań w Łomży. Aresztowano całe rodziny łącznie z dziećmi, w sumie 52 osoby. Jeszcze tego samego dnia wywieziono je na polanę lasu koło Jeziorka, gdzie dokonano egzekucji. Rozstrzelanych pogrzebano w drugim z wykopanych wcześniej dołów.

Mordu, który był odwetem za „napady bandyckie na Niemców z Rzeszy i ludność miejscową” oraz rzekomą współpracę z ruchem oporu, dokonała specjalnie powołana przez Ericha Kocha grupa operacyjna nazwana od nazwiska dowódcy - grupą Müllera.

Jesienią 1944 r., oddział Sonderkommando 1005, którego zadaniem było zacieranie śladów niemieckich zbrodni, odkopał zwłoki pomordowanych i spalił je.

W lipcu 1945 r. w miejscu zbrodni został poświęcony cmentarz obejmujący trzy zbiorowe mogiły.

Na początku XXI w. teren cmentarza leśnego w Jeziorku został uznany przez Radę Ochrony Pamięci Walk i Męczeństwa za Miejsce Pamięci Narodowej.

Szczegółowe informacje na temat historii cmentarza można znaleźć na stronie internetowej Miejsca Pamięci Narodowej w Jeziorku: www.jeziorko.canonia.pl

opr. Paweł Brojek
źródło: Jerzy Smurzyński, Beata Sejnowska-Runo: „Jeziorko - Miejsce pamięci Narodowej”, Warszawa 2012
na zdjęciu: Gablota z butami ofiar egzekucji z 15 lipca 1943 r. znajdująca się przy alei prowadzącej na teren cmentarza w Jeziorku / fot. jeziorko.canonia.pl