Polacy budują reaktor jądrowy w Świerku

Dzięki reaktorowi HTR polski przemysł może skorzystać z energii jądrowej. Stanowi on element zmian dla naszej gospodarki zaproponowanych w ramach planu Morawieckiego. HTR jest skrótem od reaktora wysokotemperaturowego (Hight Temperature Reactor). Na świecie powstało do tej pory tylko kilka HTR. Wedle oceny profesora Grzegorza Wrochny, przewodniczącego Inicjatywy Przemysłowej Kogeneracji Jądrowej (NC2I) technologia ta została już sprawdzona komercyjnie, choć nie jest powszechnie stosowana. W jego ocenie w Polsce jest zapotrzebowanie na kilkanaście HTR, a w skali świata mowa o kilku tysiącach. Przygotowaniem do wcielenia tego pomysłu w życie na terenie Polski jest zbudowanie badawczego generatora o mocy 4MW przy współpracy z brytyjską firmą U-Battery. Wedle planów reaktor ostatecznie powstanie w 2025 roku. Na świecie Chiny pracują nad dwoma HTR o łącznej mocy 200MW. W odróżnieniu od zwykłych rozwiązań pomysł ten jest bezpieczny, bo mieszanka węgla pirolitycznego z węglikami krzemu chroni przed wydostaniem się substancji radioaktywnych na zewnątrz. Z tego względu mogę być bezpiecznie stosowane obok zakładów przemysłowych czy bloków mieszkalnych. Pierwsze zastosowanie mają one znaleźć w przemyśle chemicznym. Realizacja tego pomysłu pozwoli m. in. na przeszkolenie Polaków w obsłudze komercyjnych reaktorów poza Narodowym Centrum Badań Jądrowych w Świerku, gdzie ma byś stworzony i badany HTR. Wedle profesora Wrochny adaptacja fabryk chemicznych sprowadzała by się do wymiany kotła na zakładzie. W jego miejsce umieszczono by reaktor jądrowy HTR do wytwarzania ciepła obok elektryczności. Reaktory wysokotemperaturowe HTR, zwane też jako HTGR i HTGCR chłodzone są gazem. Po opuszczeniu reaktora ma on temperaturę 700 stopni Celcjusza. Paliwem w nich jest wzbogacony i niskowzbogacony uran. Jeśli hel zastąpiony przez beryl, sód, bądź lit chłodziwo możne być ogrzane do 1000 stopni Celcjusza. Odmiana te jest znana jako VHTR. Do uzyskania wysokich temperatur stosuje się w zakładach m. in. gaz ziemny np. dla syntezy amoniaku, bądź produkcji wodoru. Reaktor HTR umożliwia dostarczanie ciepła potrzebnego do przeprowadzenia tych procesów. Za pomocą turbiny gazowej umożliwia również produkcję energii elektrycznej. Podczas użycia wzbogaconego uranu zmniejsza zużycie rudy o 1/3 w porównaniu do reaktorów wodnych (PWR). HTR są odporne na uszkodzenia mechaniczne, czy temperaturę. Chłodziwem jest hel. W porównaniu do reaktora PWR czas niekorzystnych zmian wydłuża się z minuty-dwóch do godziny. Bezpieczeństwo zapewnia oprócz bloku reaktora, matryca i powłoka z grafitu oraz pirowęglowe powłoki na granulkach paliwowych. Technologię tę jako pierwsi zastosowali Brytyjczycy w reaktorze eksperymentalnym Dragon (20MW) w Winfrith, a za nimi Amerykanie w Peach Bottom (115MW). W USA pracował on przez 8 lat. Produkował energię elektryczną. Później w 1977 w ramach budowy elektrowni w Fort St. Vrain (837MW) użyto HTR. Pracował z problemami do 1989 roku. Kłopot stanowił m. in. obieg helu. Doświadczenia z Fort St. Vrain zniechęciły USA do szerszego wykorzystanie tego rozwiązania. UE 24 października 2007 roku poparła wykorzystanie energetyki jądrowej w ramach rezolucji w sprawie konwencjonalnych źródeł energii i technologii wytwarzania energii. Na terenie Europy Francja uzyskuje z atomu 73% energii elektrycznej, Słowacy - 51,7%, a Belgia 52%, co stawia ich w czołówce. Niemcy w ten sposób uzyskują 12 003MW, Ukraińcy 13 168MW, Francuzi 63 130MW. Wokół Polski w odległości do 310 km znajduje się 8 elektrowni jądrowych. Łącznie one dostarczają 14GW. Bloki energetyczne znajdują się w Równe (Ukraina), Machovcach i Bohunice (Słowacja), Dukovanach i Temelinie (Czechy). Za wprowadzenie THR przemawiają działania UE. 30 listopada 2016 Komisja Europejska ogłosiła, że planuje wprowadzenie limitu emisji CO2 na poziomie 550 gramów na 1kWh. Wskutek tego koszty wzrosną w skali Polski od 2 do 3 miliardów złotych, co wpłynie na wysokość rachunków. Wedle oceny Client Earth Prawnicy dla Ziemi przeciętne gospodarstwo domowe zapłaci o 120-140 zł brutto więcej na rok. Jacek Skrzypacz