Rozstrzelane za pomoc żydowskim sierotom

19 grudnia 1942 r. na Górze Pietralewickiej koło Słonimia na terenie dzisiejszej Białorusi Niemcy rozstrzelali 600 osób, w tym bł. Marię Martę od Jezusa oraz bł. Marię Ewę od Opatrzności, oskarżone o pomaganie Żydom. Kazimiera Wołowska urodziła się 12 października 1879 r. w Lublinie w wielodzietnej rodzinie znanego prawnika i działacza społecznego, Józefa Wołowskiego. Wychowywała się w atmosferze zaangażowania religijnego i patriotycznego. W wieku 21 lat wstąpiła do klasztoru Zgromadzenia Sióstr Niepokalanek w Jazłowcu na Podolu, śluby wieczyste złożyła w lipcu 1909 r. Po nowicjacie, już jako Maria Marta od Jezusa rozpoczęła pracę przełożonej w Maciejowie na Wołyniu. Zorganizowała tu sierociniec dla przeszło setki dzieci narodowości polskiej, ukraińskiej i rosyjskiej oraz otworzyła szkołę powszechną, seminarium nauczycielskie i szkołę zawodową. Za ofiarną pracę społeczno-patriotyczną została odznaczona Złotym Krzyżem Zasługi. W kolejnych latach swoją działalność charytatywną i społeczną prowadziła w Jarosławiu, Nowym Sączu i Wirowie nad Bugiem. W sierpniu 1939 r. została przełożoną domu zakonnego w Słonimiu na terenie dzisiejszej Białorusi. Z chwilą wybuchu II wojny światowej zorganizowała w klasztorze tajne nauczanie, stałą pomoc dla głodujących, zwłaszcza dla rodzin uwięzionych i dla ukrywanych w klasztorze Żydów, którzy uciekli ze słonimskiego getta. Bogumiła Noiszewska przyszła na świat 24 czerwca 1885 r. w Ostaniszkach na Wileńszczyźnie jako córka Kazimierza Noiszewskiego, wybitnego okulisty. Uczyła się w gimnazjum w Tule, następnie podjęła studia medyczne w Sankt Petersburgu, które ukończyła z wyróżnieniem w 1914 r. Podczas I wojny światowej pracowała w wojskowych szpitalach. W 1918 r. ukończyła w Kijowie półroczny kurs nauczycielski. Po przyjeździe do Warszawy pracowała jako lekarz szkolny i wykładowca higieny w Szkole Żeńskiej Heleny Rzeszotarskiej w Warszawie. W 1919 r. wstąpiła do Zgromadzenia Sióstr Niepokalanego Poczęcia w Szymanowie, przyjmując imię Marii Ewy od Opatrzności. Rok później rozpoczęła nowicjat w Jazłowcu. W latach 1924-1926 przebywała w klasztorze w Jarosławiu, gdzie pracowała w prowadzonym przez Niepokalanki gimnazjum jako nauczycielka i lekarz. W 1926 r. powróciła do Jazłowca, gdzie rok później złożyła śluby wieczyste. Od 1930 r. była dyrektorką tutejszego gimnazjum i Seminarium Gospodarczego. W 1938 r. podjęła pracę jako szkolny lekarz i wykładowca w Żeńskim Gimnazjum w klasztorze Niepokalanej Panny Maryi w Słonimiu. Jej przełożoną była siostra Maria Marta od Jezusa. Po wybuchu II wojny światowej, gdy sowieci zajęli klasztor, wypędzając większość sióstr i zamieniając go na szpital, pełniła tam obowiązki lekarza. W 1941 r. gdy miasto opanowali Niemcy, siostry powróciły. Pomimo stale grożącego im niebezpieczeństwa ze strony obserwującego klasztor gestapo, nadal pomagały wszystkim potrzebującym, głodującym, rodzinom więźniów i zamordowanych. Na strychu klasztornym, w oranżerii oraz stajni przechowywały osoby żydowskiego pochodzenia. Osieroconym dzieciom żydowskim załatwiały papiery adopcyjne, próbując lokować je u polskich rodzin. 18 grudnia 1942 r. Niemcy aresztowali siostry Ewę i Martę oraz ks. Adama Starka, kapelana klasztoru, który sprowadzał tu żydowskie sieroty. Po przesłuchaniu wraz z innymi więźniami zgromadzono ich na dziedzińcu więziennym. Następnego dnia rano aresztowanych wywieziono na pobliską Górę Pietralewicką. Więźniom kazano rozebrać się i wpędzono do uprzednio przygotowanego dołu, a następnie rozstrzelano. Tego dnia Niemcy zamordowali tam ok. 600 osób. Gdy okupanci opuścili Słonim, jego mieszkańcy ustawili w tym miejscu duży krzyż, usunięty następnie przez władzę radziecką. Wrócił dopiero w 1993 r. Siostry Maria Marta od Jezusa oraz Maria Ewa od Opatrzności zostały beatyfikowane w 1999 r. w Warszawie przez Jana Pawła II w grupie 108 błogosławionych męczenników II wojny światowej. Źródła: opoka.org, swzygmunt.knc.pl