Jak Rzym zafałszowano

Starożytny Rzym jest nie tylko integralną częścią naszej historii, ale również częstym tematem przewijającym się w popkulturze. Któż by zliczył wszystkie książki, komiksy, filmy, gry wideo w których przedstawiane są czasy republiki i cesarstwa rzymskiego. Oczywiści fikcja rządzi się swoimi prawami. W iluż to produkcjach  widzimy, jak historia miesza się z fikcją, a nawet z fantastyką. Pojawiają się też stereotypy: na przykład twórcy wielu produkcji będąc posłusznymi zasadzie "sex sells" ("seks się sprzedaje") pokazują, że Rzym był miejscem bezpruderyjnym, gdzie kobiety często i gęsto odsłaniały swe ciała, a pojęcie moralności było umowne. Pewien stereotyp pochodzi też z powieści ,,Quo Vadis", gdzie Neron jest przedstawiony jako oprawca chrześcijan - najgorszy z najgorszych. W rzeczywistości w starożytnym Rzymie były czasy, gdy chrześcijan prześladowano na znacznie większą skalę niż za czasów Nerona. Swego czasu redakcja miesięcznika ,,Moja Rodzina" zamieściła mój tekst w, którym pisałem o pozytywach płynących z gier wideo. Z tak postawionymi  tezami można się zgodzić lub nie. Natomiast dziś odniosę się do gry, która w zamierzeniu miała być strategią traktującą o czasach świetności Rzymu. Jednak ostateczny jej kształt powoduje, że każdemu, kto przynajmniej  pobieżnie orientuje się w tamtejszych realiach, włos stanie dęba na głowie! Dobra gra traktująca o realiach historycznych powinna być wierna realiom, a także wyraźnie informować gracza, co w niej jest wymysłem scenarzystów, a co znajduje swe źródło w tekstach historycznych, zachęcając go do poszerzania wiedzy na temat okresu. Nie ma nic złego w mieszaniu historii z fantazją pod warunkiem, że wiemy co jest czym. Choć oczywiście nikt nie traktuje gier jak podręcznika, to uważam, że gry aspirujące do miana historycznych powinie traktować teksty źródłowe z szacunkiem. Niestety, twórcy gry "Rome: Total War" z niewiedzy albo braku chęci zmarnowali potencjał edukacyjny strategii i osobom nie interesującym się historią mogliby, mówiąc kolokwialnie, namieszać w głowie. Oto przykłady, jak można uczynić grę historyczną...  grą ahistoryczną. Wszystko do jednego worka: w grze mamy m.in następujące państwa(sic!): Galia, Brytania, "Miasta greckie". Po pierwsze plemiona galijskie i brytyjskie nie tworzyły dużych, jednolitych państw. W grze natomiast plemiona te tworzą jednolite państwa rządzone przez jeden ród i prowadzące wspólną politykę zagraniczną. Nie ma jakichkolwiek niuansów dotyczących polityki. Plemiona barbarzyńskie, według twórców tworzą jednolite organizmy państwowe. Podobnie ma się z greckimi państwami-miastami. Owszem niekiedy tworzyły się związki, ale tutaj wszystkie greckie polis tworzą jedno państwo. Kolejny przykład - "rozdrobniony Rzym" - tu zupełnie inaczej twórcy gry podeszli do republiki rzymskiej. W grze Rzym składa się z ziem trzech rodów, które łączy sojusz wojskowy, ale każdy z nich prowadzi własną politykę zagraniczną i -nie oszukujmy się - traktowane są jak zupełnie oddzielne państwa. Jedynym spoiwem oprócz wspomnianego sojuszu jest senat, który istnieje w grze jako oddzielna frakcja kontrolująca miasto Rzym, ziemie rodów zaś rozsiane są po Półwyspie Apenińskim. Pomysł ten zaistniał po to, by z czasem wybuchła wojna domowa, ale to przecież można zrobić (i zrobiono w kontynuacji, tu trzeba oddać sprawiedliwość)  za pomocą rozbudowania możliwości, jakie daje polityka wewnętrzna. Inny przykład: Egipcjanie "nie z tej epoki" i ahistoryczny Egipt. Gra dzieje się dekady po śmierci Aleksandra Wielkiego, jednak po egipskich wojskach nie widać wpływów kultury greckiej. Mało tego, jednostki pojawiające się w grze były używane... jeszcze przed podbojami Macedończyka! A pamiętajmy, że właśnie za sprawą jego podbojów Egipt przesiąkł kulturą grecką. Na tych przykładach  widać, jak mechanizmy rządzące grami wideo mogą stać w sprzeczności z prawdą historyczną, Ważne więc jest, by obcując nawet z możliwością podróży w przeszłość, potrafić oddzielić ziarno od plew. Inaczej pewnego dnia znów usłyszymy o ,,polskich obozach śmierci"...