Maszyny parowe kojarzą się nam z nowożytnością, a co bardziej obeznanym w dziedzinie muzy Klio - z postacią Jamesa Watta. Choć niewątpliwie maszyna parowa była w dużej mierze odpowiedzialna za rewolucję przemysłową z przełomu XVIII i XIX wieku, to dziś niewielu pamięta o tym, że rewolucja przemysłowa mogłaby rozpocząć się w jeszcze w starożytności.
Nie wiemy jak mogłaby przebiec, ale miłośnicy historii alternatywnej, którzy słyszeli o pewnym niezwykłym wynalazku mają pełne pole do popisu. Mowa tu o Bani Herona, zwanej też aeolipile. Była to niewielkich rozmiarów turbinka, która używała pary wodnej do obracania wału. O niezwykłości tego wynalazku niech świadczy fakt, że Heron żył w I wieku n.e., choć istnieją przypuszczenia, że mógł żyć 200 lat wcześniej.
W starożytności wynalazek nie znalazł żadnego praktycznego zastosowania -a szkoda! - ze względu na zbyt małą moc oraz brak układu automatycznej regulacji prędkości turbiny. Dla wielu turbina Herona pozostała jedynie swoistym kuriozum, sprowadzonym do rodzaju zagadkowej zabawki - dla rodzica i dziecka jednocześnie.
O jej wynalazcy wiemy też niewiele - wywodził się z Aleksandrii, był erudytą naukowcem oraz pisarzem - niestety, jego codzienne zamiłowania, tryb życia, przyjaźnie czy animozje owiane są tajemnicą.Współcześni historycy nie określili jeszcze dokładnie ani jego daty narodzin, ani śmierci.
Automaty, Pneumatyka,
Mechanika,
Metryka i
Zwierciadła - to tylko okruchy, wyimkowe tytuły dzieł Herona, o których pamięć przetrwała do naszych czasów. Wzór na pole trójkąta, zwany też wzorem Herona - to też jego zasługa, jak i wzory na powierzchnię oraz objętość innych figur geometrycznych! Metoda przybliżonego obliczania pierwiastków także.
Bania Herona wyprzedzała swoją epokę. Gdyby weszła do powszechnego użytku, to z czasem mogłaby się stać zaczątkiem maszyny parowej z prawdziwego zdarzenia. Dlaczego tak się nie stało?
Nikt nie próbował rozwinąć dzieła wynalazcy, a z czasem aeolipile przepadło w mrokach dziejów. Nie każdy musi lubić historię alternatywną. Jednak jej miłośnicy z pewnością powinni przemyśleć, co by było, gdyby Rzym czy Grecja weszły w okres rewolucji przemysłowej. Jaki miałoby to wpływ na rozwijające się chrześcijaństwo? Czy pojawiłyby się nieznane wcześniej możliwości w medycynie, które powstrzymałyby dżumę Justyniana czy późniejszy jej atak w średniowieczu? Jak zmieniłyby się pola bitew?