Nie tylko "Pan Tadeusz"...

"W pustyni i w puszczy" – utrwalona na zawsze w pamięci lektura młodzieńcza, która po raz pierwszy  publikowana  była w odcinkach w latach 1910–1911 w dzienniku „Kurier Warszawski”. Henryk Sienkiewicz opublikował ją   w 1911 w Warszawie  staraniem wydawnictwa „Gebethner i Wolff”. Znana jest czytelnikom w przekładach  na dwadzieścia jeden języków. Część rękopisu opowieści  o przygodach Stasia Tarkowskiego i Nel  w Afryce znajduje się do dziś  w Ossolineum we Wrocławiu.Została dwukrotnie sfilmowana – w 1973 przez Władysława Ślesickiego oraz w 2001 przez Gavina Hooda.  Wersja z 1974 roku wydaje się  jednak znacznie bliższa pierwowzorowi literackiemu. Zgodnie z zapowiedzią dziś zamierzam przyjrzeć się kontynuacjom ,,W pustyni i w puszczy". Tutaj przyjmowano różne konwencje, zarówno te bardziej klasyczne jak i fantastyczne. W sumie powstało kilka  literackich interpretacji dalszych losów Stasia i Nel, ponownie więc przyjrzyjmy się temu, jak klasyczna książka jest przez swoich miłośników kontynuowana. Na początku lat 90 pojawiła się pierwsza z kontynuacji, napisana przez Wojciecha Sambory pod tytułem ,,Powrót do Afryki", która już na okładce obiecywała kontynuację losów bohaterów dzieła Henryka Sienkiewicza. Choć przetarła szlak dla kolejnych, o tyle dziś jest niemal kompletnie zapomniana. Książki nigdy nie wznowiono, w Internecie nikt o niej nie pisze, w szkole nie jest omawiana.  Zapowiadano jej kontynuację, ale, co nie dziwi, nigdy nie powstała. Następnie Staś i Nel pojawili się w komiksie ,,Nowe przygody Stasia i Nel", rozwiniętym później w komiks ,,Pierwsza brygada". O ile pierwsza wersja była bardziej bezpośrednią kontynuacją w sensie ,,stricte" o tyle ,,Pierwsza brygada" do Stasia i Nel dodawała Józefa Piłsudskiego i konwencję steampunku (w skrócie steampunk to gatunek łączący w sobie estetykę czasów wiktoriańskich z maszynami napędzanymi parą, a nie elektrycznością). W tej serii komiksowej na porządku dziennym było spotkania postaci historycznych z tymi literackimi. Ostatnią kontynuacją, znów powracającą do klasycznego widzenia powieści Sienkiewicza jest ,,Staś i Nel. Zaginiony klejnot Indii". Pojawiają się nowe postaci, a książka dzieje się 2 lata po pierwowzorze. Mało tego, książka jako kontynuacja traktowana była przez wydawcę na tyle poważnie, że nawet wydana jest w podobnej szacie graficznej. ,,Pan Tadeusz" - do którego niedawno sięgnąłem p oraz kolejny z równie silnym sentymentem, ,,W pustyni i w puszczy" - wpływ tych dzieł na polską kulturę jest na tyle silny, że ich kontynuacje powstają współcześnie. Choć mówi się, że pewnych historii nie powinno się eksploatować na siłę, to jednak - choć operują innym rodzajem i estetyką narracji -  te książki nie są tylko szkolnymi lekturami.