Stanisław Roman Dangel ps. „Salisch” - współtwórca „Znaku”

26 października 1942 r. w siedzibie Gestapo w Alei Szucha w Warszawie został zamordowany Stanisław Roman Dangel – współtwórca organizacji konspiracyjnej „Znak” oraz szef komórki wywiadowczej w sztabie Tajnej Armii Polskiej. Stanisław Roman Dangel urodził się 29 sierpnia 1891 r. w Kutnie w rodzinie ziemiańskiej. Od 1905 r. uczył się w Gimnazjum gen. Pawła Chrzanowskiego w Warszawie, maturę zdał w 1910 r. jako ekstern w rosyjskim VI Gimnazjum. Na Uniwersytecie Jagiellońskim rozpoczął studia filozoficzne, kontynuowane na uczelniach w Berlinie i Lwowie. W czasie wojny przebywał w Mińsku Litewskim, gdzie pracował w Czerwonym Krzyżu. Od 1917 r. organizował dział oświaty i prasy w Związku Wojskowych Polaków Frontu Zachodniego. Z początkiem 1918 r. z ramienia dowództwa I Korpusu Polskiego na Wschodzie objął kierownictwo polityczne polskiej akcji wojskowej na terenie Mińszczyzny, będąc jednocześnie wiceprezesem Wydziału Opieki nad Zabytkami przy Centralnym Komitecie Obywatelskim w Mińsku. Wiosną 1918 r. powrócił do Warszawy, gdzie podjął pracę w Departamencie Stanu dla Spraw Zagranicznych, a od listopada tego roku w Departamencie Politycznym Ministerstwa Spraw Zagranicznych. Po odejściu z MSZ wiosną 1919 r. był współzałożycielem Towarzystwa Straży Kresowej, a w latach 1920–1928 redaktorem naczelnym jego miesięcznika „L′Est Polonais”. W 1930 r. objął stanowisko dyrektora Izby Handlowej Polsko-Rumuńskiej. W 1935 r. został dyrektorem Centrali Zaopatrywania Instytucji Ubezpieczeń Społecznych w Warszawie, którą to funkcję pełnił do wybuchu II wojny światowej. Po ewakuacji na wschód we wrześniu 1939 r. przebywał we Lwowie. W grudniu powrócił do Warszawy, gdzie podjął działalność konspiracyjną, zostając szefem komórki wywiadowczej w sztabie Tajnej Armii Polskiej. Jednocześnie stanął na czele komitetu, którego zadaniem było opracowanie deklaracji ideowej i wytycznych dla działalności organizacji „Znak” stanowiącej ideowo-polityczne zaplecze TAP. Wiosną 1940 r. został przewodniczący prezydium „Znaku” oraz stanął na czele kolegium redakcyjnego pisma konspiracyjnego o tej samej nazwie. Tekst deklaracji ideowej został ogłoszony w lipcu tego roku. Organizacja uznawała za priorytetową ideologię chrześcijańską, akcentując wartości narodowe, a głównym jej celem była walka o niepodległość wszystkimi dostępnymi środkami. Jesienią 1940 r., po wejściu „Znaku” w skład Konfederacji Narodu, Dangel został członkiem Tymczasowego Związku Rady, a w 1941 r. członkiem Prezydium KN odpowiadającego za sprawy polityczne. 26 października 1942 r. Stanisław Karol Dangel został aresztowany w swoim mieszkaniu i tego samego dnia zamordowany podczas przesłuchania w siedzibie Gestapo w Alei Szucha. Był wielokrotnie odznaczany, m.in. Krzyżem Walecznych, Krzyżem Niepodległości oraz pośmiertnie Złotym Krzyżem Zasługi z Mieczami. Jego dwaj synowie, Jan i Stanisław Karol, również działali w konspiracji. Drugiego z wymienionych rozstrzelali Niemcy na Pawiaku w 1943 r. Źródło: Andrzej Krzysztof Kunert: Słownik biograficzny konspiracji warszawskiej 1939-1945 T.2. Warszawa: Instytut Wydawniczy PAX, 1987